Vậy đâu mới là thực tế - niềm hân hoan hay nỗi tuyệt vọng? Thực ra, cả hai đều không đúng. Thị trường có lý khi xem gói kích thích như một bước ngoặt, một cơ hội vàng để quay lại với những tài sản Trung Quốc đang bị định giá thấp. Tuy nhiên, họ đã hiểu sai ý đồ cốt lõi đằng sau động thái này. Mục tiêu chính là nhằm ổn định nền kinh tế, chứ không phải tạo ra một cú hích mạnh mẽ để tăng tốc. Đồng thời, giới đầu tư cũng đã đánh giá thấp những ràng buộc đối với gói kích thích - những hạn chế bắt nguồn từ chiến lược dài hạn của Chủ tịch Tập Cận Bình, cũng như quyết tâm của các nhà hoạch định chính sách trong việc tránh lặp lại những sai lầm đã qua.

Tầm nhìn chiến lược của Chủ tịch Tập Cận Bình vẫn kiên định không đổi. Ông quyết tâm chuyển dịch nguồn vốn từ lĩnh vực bất động sản sang ngành sản xuất công nghệ cao, lĩnh vực mà ông xem là nền tảng cho sự thịnh vượng và sức mạnh tương lai của Trung Quốc. Theo ông, đầu tư vào công nghệ là động lực cho tăng trưởng kinh tế bền vững, hứa hẹn tạo ra những công việc lương cao và nâng cao thu nhập cho người dân. Sứ mệnh cốt lõi của Trung Quốc không đơn thuần là đạt tốc độ tăng trưởng GDP cao nhất, mà là kiến tạo một nền kinh tế tự chủ, hùng mạnh về công nghệ, có khả năng đứng vững trước mọi nỗ lực kìm hãm từ Hoa Kỳ.

Chiến lược này, dù hợp lý ở tầm quốc gia, lại không mấy thân thiện với các nhà đầu tư tài chính. Việc tập trung vào đầu tư sẽ dẫn đến tình trạng cung vượt cầu, gây áp lực giảm phát và ảnh hưởng tiêu cực đến lợi nhuận doanh nghiệp. Ngay cả những ngành công nghệ cao được ưu ái cũng phải đối mặt với cạnh tranh khốc liệt, thu hẹp biên lợi nhuận.

Mặc dù không từ bỏ tầm nhìn đã định, Chủ tịch Tập đã linh hoạt điều chỉnh chiến thuật. Quyết định kích thích kinh tế được đưa ra trước bối cảnh dữ liệu kinh tế ảm đạm: sự suy giảm mạnh trong doanh số và việc làm ngành sản xuất, làn sóng phê phán từ giới kinh tế học Trung Quốc, cùng nguy cơ gia tăng chủ nghĩa bảo hộ nhắm vào hàng xuất khẩu Trung Quốc. Ổn định ngắn hạn là cần thiết để đảm bảo thành công của kế hoạch dài hạn. Tuy nhiên, các biện pháp sẽ được triển khai một cách thận trọng, tránh lặp lại những sai lầm trong các đợt kích thích kinh tế trước đây.

Một trong những "sai lầm" đó là chương trình đầu tư cơ sở hạ tầng quy mô lớn giai đoạn 2008-2009. Mặc dù giúp Trung Quốc vượt qua nhanh chóng cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, điều này cũng là khởi nguồn cho gánh nặng nợ nần của chính quyền địa phương. Từ con số gần như không đáng kể 15 năm trước, nợ đã tăng vọt lên gần 80% GDP hiện nay, bao gồm cả các khoản nợ của các công cụ tài chính ngoại bảng. Một ví dụ khác là việc Bắc Kinh cổ vũ cho bong bóng chứng khoán năm 2015, khiến chỉ số CSI 300 tăng gấp đôi chỉ trong hơn nửa năm, rồi sau đó mất gần như toàn bộ thành quả chỉ trong vòng hai tháng ngắn ngủi.

Chính quyền của Chủ tịch Tập Cận Bình hiện đang kiên định với phương châm không kích thích quá mức nền kinh tế thực tế, đồng thời tránh tạo ra một bong bóng chứng khoán mới. Trên bình diện kinh tế vĩ mô, mục tiêu hàng đầu là ổn định đà tăng trưởng và ngăn chặn xu hướng giảm phát đang ngày càng bóp nghẹt nền kinh tế. Về mặt thị trường tài chính, họ hướng đến việc xây dựng niềm tin đủ mạnh để giá cổ phiếu có thể tăng trưởng ổn định và bền vững. Động thái này sẽ mở ra cánh cửa cho các đợt phát hành cổ phiếu mới, qua đó giúp thị trường chứng khoán tiếp tục đảm nhận vai trò then chốt trong việc tài trợ cho các tham vọng chính sách công nghiệp đầy tham vọng của Trung Quốc.

Chiến lược này có tiềm năng thành công: các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đang nắm trong tay một kho công cụ đa dạng, và Chủ tịch Tập cuối cùng cũng đã bật đèn xanh cho việc sử dụng chúng. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa thấy dấu hiệu nào cho thấy sự thay đổi trong các chính sách nền tảng đang hỗ trợ tầm nhìn dài hạn của ông Tập: duy trì sự kiểm soát tập trung đối với tài chính và phân bổ vốn, áp dụng biện pháp kiểm soát chặt chẽ đối với thị trường bất động sản, và ưu tiên đầu tư hơn là thúc đẩy tiêu dùng.