Các xung đột không ngờ tới bùng phát khắp Châu Âu do cạnh tranh về điện đang gia tăng nhanh chóng và gây ra ngày càng nhiều đau đầu cho cả các chính phủ lẫn các công ty đang cố gắng tiếp cận nguồn điện quan trọng.

Các chính sách năng lượng của Châu Âu đang rối bời. Các sự cố mất điện ở Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và sân bay Heathrow của London đã phơi bày sự thiếu khả năng phục hồi trong một lĩnh vực quan trọng, vốn đã bị cản trở bởi các quyết định như việc Đức loại bỏ điện hạt nhân sớm.

Nhưng cách phân bổ nguồn điện của Châu Âu hiện nay cũng có nhiều vấn đề. Những vụ tranh chấp ngày càng tăng trên khắp khu vực Bắc Âu cho thấy cần có một cuộc xét lại ở Châu Âu kèm theo một cuộc tranh luận công khai về việc nên ưu tiên nguồn điện vào đâu.

Bắc Âu có lẽ không phải là nơi hiển nhiên nhất cho cuộc tranh luận như vậy vì nhiều quốc gia là nước xuất khẩu điện ròng và sản xuất lượng lớn năng lượng xanh. Nhưng một số xung đột cho thấy các quốc gia Châu Âu thiếu sự chuẩn bị đến mức nào trong một thế giới cần ngày càng nhiều điện.

Lấy ví dụ về trường hợp của Nammo, nhà sản xuất đạn dược của Na Uy, công ty vẫn đang gặp khó khăn để có đủ điện cần thiết cho việc mở rộng nhà máy vì một trung tâm dữ liệu cho TikTok đang xếp trên họ trong danh sách chờ điện ở miền trung Na Uy do nguyên tắc ai đến trước được phục vụ trước.

Hoặc các tranh chấp gay gắt ở cả Na Uy và Thụy Điển về việc các tua-bin gió được đặt ở các khu vực dùng để chăn thả tuần lộc, một hoạt động kinh tế quan trọng đối với người dân bản địa Sami, đã dẫn đến những cáo buộc về “chủ nghĩa thực dân xanh”. Tình hình ở Na Uy phức tạp vì lượng lớn điện năng đang được sử dụng để điện khí hóa các nhà máy dầu khí của đất nước trong nỗ lực giảm lượng khí thải của chính mình.

Các giàn khoan dầu của Na Uy hiện nay chủ yếu được cung cấp năng lượng bằng tua-bin khí. Nếu cấp điện cho chúng bằng điện xanh từ các nguồn trên đất liền thì có thể giảm lượng khí thải của giàn khoan của Na Uy, nhưng khí đốt vẫn được sử dụng, chỉ là ở nơi khác trên thế giới.

Quốc hội ở Oslo tuần này đã phê duyệt việc điện khí hóa cơ sở khí tự nhiên hóa lỏng Melkøya thuộc sở hữu nhà nước của Equinor với chi phí ước tính 13 tỷ NKr (1.3 tỷ USD) – điều mà các nhà phê bình cho rằng sẽ sử dụng hết toàn bộ nguồn điện dư thừa ở miền bắc Na Uy, dẫn đến nhu cầu cần thêm các trang trại gió. “Đây là một cách cực kỳ tốn kém để làm hạn chế ảnh hưởng lên khí hậu,” một giám đốc điều hành Bắc Âu chế nhạo.

Ở Thụy Điển, đang có những nghi ngờ ngày càng tăng về sự khôn ngoan khi cho phép các công ty sản xuất pin và thép xanh rủi ro lấy đi quá nhiều lượng điện dư thừa sau vụ phá sản của một nhà sản xuất pin tên Northvolt. Tiến độ của công ty chị em của nó — Stegra, trước đây là H2 Green Steel — đang bị chậm lại bởi các công ty tham gia vào một dự án thép xanh do nhà nước hậu thuẫn, mà bản thân dự án này có thể cần hơn một phần ba tổng sản lượng điện hiện tại của Thụy Điển.

“Tôi nghĩ nên có một cuộc tranh luận quốc gia,” một giám đốc điều hành nổi tiếng của Thụy Điển nói, “về việc chúng ta muốn sử dụng năng lượng xanh này cho mục đích gì: trung tâm dữ liệu, thép xanh, hay một thứ gì đó hoàn toàn khác? Tôi nghĩ chúng ta nên đưa ra những quyết định này một cách có cân nhắc, không chỉ dựa trên việc ai đến trước.”

Ngay cả những địa điểm xa xôi hơn như Greenland và Iceland đang đối mặt với những tình thế khó khăn gay gắt. Các nhà máy luyện nhôm đã sử dụng phần lớn năng lượng xanh dồi dào của Iceland trong nhiều thập kỷ nhưng có một cuộc tranh luận âm ỉ kéo dài về việc liệu đó có phải là cách sử dụng tốt nhất cho hòn đảo hay không. Greenland đang ở giai đoạn đầu, nhưng các giám đốc điều hành trên hòn đảo rộng lớn chỉ có 57,000 dân hy vọng rằng xuất khẩu thủy điện có thể cạnh tranh với du lịch hoặc các tài nguyên khoáng sản được quảng bá rầm rộ của họ như một ngành công nghiệp.

Christian Keldsen, người đứng đầu Hiệp hội Doanh nghiệp Greenland, cho biết tỷ lệ thất nghiệp rất thấp đến mức không thể cho rằng hòn đảo muốn thu hút các ngành công nghiệp tạo ra nhiều việc làm, thay vào đó có thể ưu tiên các trung tâm dữ liệu ít cần lao động. “Chúng tôi có không gian, chúng tôi có điện, chúng tôi không có người,” ông nói thêm, cho rằng các dự án tạo ra nhiều việc làm có thể gây tranh cãi vì chúng đòi hỏi tăng cường nhập cư ở một quốc gia ít dân cư.

Điểm chung trong tất cả các tình thế khó khăn quốc gia khác nhau về sử dụng điện là nhu cầu các nhà chức trách phải xem xét kỹ lưỡng những ngành công nghiệp nào họ muốn ưu tiên và tại sao, đồng thời cố gắng tránh các dự án tốn kém mà ít có lợi trong việc giảm khí thải hoặc giúp ích cho nền kinh tế. Đó là một cuộc trò chuyện nghiêm túc mà cả Châu Âu đang cần.

[email protected]