Ngòi nổ được châm vào ngày 2/4, khi Tổng thống Trump công bố loạt thuế mới theo kế hoạch “Nước Mỹ trên hết”: mức thuế cơ bản 10% với hầu hết hàng nhập khẩu, cùng lời đe dọa áp mức thuế đặc biệt lên đến 50% với từng quốc gia. Đồng thời, chính quyền tạm hoãn việc thực thi trong 90 ngày, tạo cơ hội đàm phán miễn trừ cá nhân đến đầu tháng 7.

Thị trường phản ứng ngay lập tức:

• Giá cổ phiếu lao dốc vì lo ngại chiến tranh thương mại
• Giá vàng tăng mạnh khi nhà đầu tư tìm nơi trú ẩn an toàn
• Đồng USD suy yếu do nghi ngờ về sức mạnh kinh tế dài hạn
• Biến động gia tăng, niềm tin nhà đầu tư bị tổn thương

Giờ đây, khi thời gian gia hạn sắp kết thúc vào ngày 8/7 với hầu hết các nước và ngày 9/7 với Liên minh châu Âu cùng một số quốc gia khác, thị trường toàn cầu lại rơi vào trạng thái căng thẳng. Liệu các thỏa thuận mới sẽ được ký kết, hay thuế quan sẽ bật trở lại, làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu?

Nước nào đã đạt được thỏa thuận (và nước nào gần đạt được thoải thuận)?

Chỉ một số ít quốc gia chính thức có thỏa thuận đến thời điểm này:

• Vương quốc Anh: Đã ký thỏa thuận một phần về ô tô, kim loại, thịt bò và ethanol. Dù chưa hoàn tất, đây là thỏa thuận tiến triển nhất.
• Trung Quốc: Đạt được một thỏa thuận giảm căng thẳng. Trung Quốc cam kết đẩy nhanh xuất khẩu đất hiếm, trong khi Mỹ giảm bớt một số hạn chế. Tuy nhiên, đây là ngừng bắn tạm thời, chưa phải hòa bình lâu dài.
• Đài Loan & Indonesia: Gần như đã hoàn tất đàm phán.
• Việt Nam & Hàn Quốc: Có tín hiệu tích cực, nhưng vẫn chưa có ký kết chính thức.

Ai vẫn đang đối mặt rủi ro?

Nhiều đối tác quan trọng vẫn đang đàm phán và có nguy cơ bị áp thuế cao nếu đàm phán thất bại:

• Liên minh châu Âu: Đàm phán căng thẳng. Một số quốc gia muốn đạt thỏa thuận nhanh, trong khi Pháp và một vài nước khác phản đối. Thuế với ô tô và thép là điểm nghẽn lớn.
• Ấn Độ: Đã có tiến triển trong các lĩnh vực năng lượng và nông nghiệp, nhưng vẫn phản đối áp lực từ Mỹ về cây trồng biến đổi gen và ngành sữa.
• Nhật Bản: Mong muốn thỏa thuận toàn diện nhưng chưa đồng thuận với yêu cầu Mỹ về thuế xe hơi.
• Canada: Đàm phán đổ vỡ do bất đồng về thuế kỹ thuật số. Nếu không có thay đổi, Canada gần như chắc chắn bị đánh thuế.
• Các nước khác: Hàng chục quốc gia nhỏ hơn — gồm Thái Lan, Mexico và Algeria — vẫn đang trong quá trình đàm phán. Nhiều nước trong số này có thể bị tự động tăng thuế vào ngày 9/7 nếu không đạt thỏa thuận.

Tổng thống Trump cảnh báo rằng các quốc gia không đạt được thỏa thuận sẽ bị “xếp vào nhóm phù hợp”, nhưng cũng úp mở rằng Mỹ “có thể làm bất cứ điều gì”, mở ra khả năng thay đổi hoặc gia hạn vào phút chót.

Thị trường đang kỳ vọng điều gì?

Thật bất ngờ, bất chấp căng thẳng leo thang, thị trường chứng khoán vẫn không hoảng loạn. Thậm chí, chứng khoán Mỹ đã phục hồi toàn bộ mức giảm đầu năm và tăng mạnh trong tuần vừa qua. Điều này nói lên điều gì? Rằng thị trường đang tin rằng phần lớn các nước sẽ đạt được thỏa thuận — hoặc ít nhất tránh được kịch bản tồi tệ nhất là chiến tranh thương mại toàn diện. Vì sao?

• Thỏa thuận với Trung Quốc đã xong — và đó là rủi ro lớn nhất. Căng thẳng Mỹ - Trung dịu lại khiến những lo ngại nghiêm trọng nhất không còn.
• Trump ưa thích một thị trường chứng khoán mạnh, nhất là trong thời điểm bầu cử sắp tới. Ông đã đạt được một số cải thiện về cán cân thương mại và không có dấu hiệu muốn kích hoạt một cú sốc thị trường lúc này.
• Một đợt bán tháo lớn không hoàn toàn bị loại trừ — nhưng vẫn là kịch bản ít khả năng. Trump khó lường, và thị trường biết điều đó.
• Sự chú ý của thị trường đang dần chuyển sang chính sách lãi suất của Mỹ trong thời gian tới. Với lạm phát hạ nhiệt và Fed phát tín hiệu linh hoạt, giới đầu tư đang theo dõi động thái lãi suất hơn là thuế quan.
• Biến động đã lặng sóng trong tuần qua, nhưng có thể thay đổi rất nhanh khi hạn chót đến gần và Trump gia tăng áp lực lên các nước.

Kịch bản khả dĩ nhất hiện tại, xét theo hành vi giá, là một đợt tăng giá tiếp diễn — ngay cả khi không phải tất cả các quốc gia đều đạt thỏa thuận đầy đủ. Tuy nhiên, nhà đầu tư vẫn nên chuẩn bị cho những cú bất ngờ.

Các kịch bản có thể xảy ra (và phản ứng thị trường):

🟢 Kịch bản 1: Hòa bình thương mại (có thỏa thuận hoặc gia hạn)
Hầu hết các quốc gia đạt thỏa thuận một phần hoặc được gia hạn thêm thời gian. Thuế 10% vẫn giữ nguyên, nhưng không có hình phạt bổ sung đáng kể.

Phản ứng thị trường dự kiến:

• Cổ phiếu toàn cầu tăng
• Niềm tin nhà đầu tư cải thiện
• Giá vàng giảm hoặc ổn định
• Bitcoin và dầu thô tăng
• USD mạnh lên

🟡 Kịch bản 2: Kết quả lẫn lộn (một số nước có thỏa thuận, số khác bị đánh thuế)
Mỹ ký thỏa thuận với một vài quốc gia, nhưng áp thuế với những nước còn lại.

Phản ứng thị trường dự kiến:

• Chia rẽ rõ nét giữa các nước và ngành
• Thị trường cổ phiếu biến động mạnh
• Biến động tăng cao khi nhà đầu tư cố gắng phân tích hệ quả

🔴 Kịch bản 3: Hoảng loạn thị trường (thuế diện rộng)
Mỹ áp thuế cao trên diện rộng, không có thỏa thuận lớn nào đạt được.

Phản ứng thị trường dự kiến:

• Cổ phiếu toàn cầu bán tháo
• Giá dầu thô giảm (vì lo ngại cầu yếu đi)
• USD tiếp tục suy yếu
• Vàng và JPY tăng mạnh như tài sản trú ẩn
• Biến động quay trở lại

🔵 Kịch bản 4: Kỳ tích phút chót (đột phá toàn diện)

Mỹ bất ngờ đạt được các thỏa thuận toàn diện với những đối tác chính.

Phản ứng thị trường dự kiến:

• Thị trường toàn cầu tăng mạnh
• Tâm lý “ưa rủi ro” lan rộng
• Tiền tệ thị trường mới nổi bật tăng
• Bitcoin tăng, vàng giảm
• USD tăng mạnh trở lại

Điều gì cần theo dõi tiếp theo?

Chúng ta đang bước vào một trong những tuần giao dịch quan trọng nhất năm 2025, khi hạn chót ngày 8–9/7 đang cận kề. Thị trường căng thẳng tột độ, và vài ngày tới có thể chứng kiến biến động lớn — hoặc tiếp tục tăng mạnh, hoặc đảo chiều đột ngột.

Các yếu tố cần theo sát:

• Tin tức và tweet từ Tổng thống Trump và các quan chức thương mại Mỹ — chỉ một thông báo vào phút chót cũng có thể làm xoay chuyển tâm lý thị trường ngay lập tức.
• Quốc gia nào đạt thỏa thuận và quốc gia nào không — điều này sẽ quyết định bên thắng thua theo khu vực và ngành nghề.
• Chỉ số biến động như VIX — nếu tăng vọt, đó có thể là dấu hiệu thị trường bắt đầu lo ngại.

Hiện chỉ có Anh và Trung Quốc là đã có thỏa thuận chắc chắn. Phần lớn quốc gia còn lại vẫn đang đàm phán. Nếu các cuộc đàm phán thất bại, thuế quan sẽ được kích hoạt và thị trường có thể rơi. Nhưng nếu thỏa thuận được ký hoặc hạn chót được gia hạn, đợt tăng giá nhẹ nhõm có thể tiếp tục.