Tuy nhiên, châu Âu cần định hướng phần lớn trong số hàng trăm tỷ EUR này vào công nghệ và đổi mới quốc phòng, nếu không muốn lặp lại sai lầm của Phòng tuyến Maginot thế kỷ 21. Phòng tuyến này từng là công trình phòng thủ biên giới vô cùng tốn kém của Pháp, nhưng đã bị quân đội Đức dễ dàng vượt qua trong giai đoạn đầu Thế chiến II.

Trong tổng số 1,500 tỷ USD mà các thành viên NATO chi cho quốc phòng năm ngoái, trung bình mỗi quốc gia dành khoảng 40% cho lương và lương hưu của binh sĩ, xấp xỉ một phần ba cho bảo trì thiết bị quân sự, và phần còn lại cho vũ khí cùng trang thiết bị mới. Nghiên cứu và phát triển nhằm duy trì tính hiện đại cho quân đội các thành viên thuộc nhóm chi tiêu cuối cùng. Năm 2023, Hoa Kỳ đã dành khoảng 15% trong tổng ngân sách quân sự 916 tỷ USD cho nghiên cứu phát triển và đổi mới, trong khi con số này ở các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu chỉ đạt 4%.

Khu vực này quả thực đang phải đối mặt với nhu cầu lớn về trang thiết bị truyền thống sau nhiều thập kỷ đầu tư thấp trong thời kỳ "cổ tức hòa bình" hậu Chiến tranh Lạnh. Các nhà phân tích Bruegel ước tính rằng nếu Tổng thống Donald Trump ra lệnh cho Quân đoàn III Hoa Kỳ ngừng hỗ trợ châu Âu, khối này sẽ cần bổ sung 1,400 xe tăng, 2,000 xe chiến đấu bộ binh, 700 khẩu pháo và 300,000 binh sĩ để tạo ra lực lượng răn đe hiệu quả đối với Nga. Số lượng hỏa lực này thậm chí còn vượt quá tổng lực lượng hiện có của Pháp, Đức, Anh và Ý cộng lại. Không ngạc nhiên khi năm ngoái gần như tất cả các thành viên đều chi tiêu ít nhất 20% ngân sách theo khuyến nghị của NATO cho trang thiết bị mới, một bước tiến đáng kể so với một thập kỷ trước. Một số quốc gia như Ba Lan, vốn có đường biên giới giáp Nga, đã dành tới 50% ngân sách cho mục đích này.

Tuy nhiên, năng lực của Ukraine trong việc đẩy lùi quân xâm lược Moskva cho thấy bản chất chiến tranh đã thay đổi. Theo nhà phân tích Jack Watling của Viện Nghiên cứu Dịch vụ Hoàng gia Anh, hai phần ba thiệt hại về xe tăng, phương tiện và các thiết bị khác của Nga trong năm qua là do máy bay không người lái gây ra. Những thiết bị này đa dạng từ phiên bản 100,000 USD có khả năng bay xa 100 km đến các mẫu tầm ngắn với giá chỉ 500 USD.

Các thành viên NATO chi tiêu khác biệt đáng kể cho trang thiết bị quốc phòng

Thành công của máy bay không người lái một phần xuất phát từ việc Ukraine tương đối thiếu trang thiết bị truyền thống, cùng với đặc điểm xe tăng Nga dễ bị tổn thương trước các cuộc tấn công kiểu này. Dù vậy, điều này vẫn có ý nghĩa quan trọng đối với quá trình tái vũ trang của châu Âu khi một máy bay không người lái giá 35,000 USD hoặc thấp hơn có thể vô hiệu hóa một xe tăng Nga trị giá 5 triệu USD hoặc thậm chí một máy bay đắt tiền hơn.

Nguyên tắc tương tự cũng áp dụng cho việc sử dụng công nghệ và hệ thống phần mềm nói chung. Theo quân đội Ukraine, việc tăng cường độ chính xác của pháo Caesar Pháp bằng trí tuệ nhân tạo có thể giảm 30% lượng đạn sử dụng. Lợi ích tiềm năng cho các chính phủ đang tái vũ trang ở châu Âu có thể rất lớn. Chi phí trang thiết bị truyền thống có thể không cần chiếm tỷ trọng lớn như trước đây, đồng thời nhu cầu nhân sự cũng sẽ giảm tương ứng khi ngày càng nhiều trang thiết bị không cần người điều khiển trực tiếp.

Việc ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả chi phí càng trở nên quan trọng hơn khi thiết bị sản xuất tại châu Âu có giá đắt đỏ một cách khác thường. Các chuyên gia quốc phòng Guntram Wolff và Juan Mejino-López ước tính chi phí của xe tăng chiến đấu thế hệ thứ ba Leopard 2A8 của Đức lên tới 29 triệu euro. Trong khi đó, mẫu T-90 tương ứng của Nga chỉ có giá 4 triệu euro nhờ chi phí sản xuất và tiền lương thấp hơn của Moskva, cùng với đặc điểm ngành công nghiệp quốc phòng châu Âu đang bị phân mảnh và hoạt động dưới quy mô hiệu quả. Pháo tự hành Panzerhaubitze 2000 của Đức, được sản xuất bởi Rheinmetall và KNDS, có giá 17 triệu EUR, trong khi 2S19 Msta-S của Nga có giá chưa đến 2 triệu EUR.

Việc đặt hàng 1,400 xe tăng và 700 pháo để thay thế lực lượng Hoa Kỳ sẽ tiêu tốn hơn 50 tỷ euro theo giá của Đức, trừ khi châu Âu cải tổ quy trình mua sắm. Con số này đã chiếm 20% trong tổng số 250 tỷ EUR mà các nhà phân tích Bruegel cho rằng khối này sẽ phải huy động để tăng chi tiêu quốc phòng hàng năm từ 2% lên 3.5% GDP.

Tất nhiên, châu Âu sẽ không khôn ngoan nếu tập trung toàn bộ vào máy bay không người lái. Bài học từ Ukraine phức tạp hơn nhiều. Hầu hết các máy bay không người lái không trúng mục tiêu, đòi hỏi quân đội phải sản xuất với số lượng lớn, làm giảm một phần lợi ích từ chi phí thấp. Đồng thời, máy bay không người lái của Ukraine có giá rẻ một phần là nhờ chuỗi cung ứng từ Trung Quốc. Điều này có thể tạo ra rủi ro cho châu Âu, buộc các nước phải tìm cách tăng cường sản xuất nội địa các thành phần thiết yếu như thuốc nổ, nam châm, pin và nhiều linh kiện khác. Hơn nữa, máy bay không người lái có thể sớm bị vượt qua bởi công nghệ mới, như vũ khí "sóng vô tuyến" mà chính phủ Anh vừa tiết lộ gần đây, có khả năng vô hiệu hóa hàng loạt máy bay không người lái cùng lúc.

Chi tiêu nghiên cứu phát triển quốc phòng của Liên minh châu Âu tụt hậu so với cả Trung Quốc và Hoa Kỳ

Ví dụ trên chỉ càng khẳng định lợi ích rộng lớn của việc đi đầu trong đổi mới sáng tạo. Anh Quốc gần đây cam kết chi ít nhất 10% ngân sách trang bị quốc phòng cho công nghệ mới. Trong khi đó, 4% mà châu Âu chi cho nghiên cứu phát triển năm 2023 chỉ tương đương 11 tỷ EUR, chưa bằng một phần mười chi tiêu tương ứng của Hoa Kỳ. Nhiều nhà kinh tế và chuyên gia quốc phòng đã chia sẻ với Breakingviews rằng châu Âu nên tăng tỷ lệ này lên 20%.

Có lẽ quan trọng không kém bất kỳ khoản đầu tư nghiên cứu bổ sung nào chính là sự thay đổi trong tư duy. Quy trình mua sắm quân sự truyền thống thường diễn ra chậm chạp qua nhiều năm hợp đồng, cung cấp một số lượng tương đối hạn chế các phương tiện chiến đấu đắt tiền. Ukraine đã minh chứng rằng một cách tiếp cận nhanh nhẹn, linh hoạt và tập trung vào công nghệ có thể thích ứng hiệu quả hơn với nhu cầu thực tế của chiến trường.

Một phương thức để châu Âu bắt chước mô hình này là các bộ quốc phòng có thể tổ chức các cuộc thi đổi mới ngẫu nhiên. Họ có thể mời các công ty, bao gồm cả những doanh nghiệp khởi nghiệp, thiết kế các loại trang thiết bị mới nhằm đáp ứng nhu cầu cấp bách, với giải thưởng lên tới hàng chục triệu euro tiền mặt và cơ hội nhận được hợp đồng lớn hơn. Cách tiếp cận này sẽ tạo ra sự cân bằng với hiện trạng đang tồn tại ở cả hai bờ Đại Tây Dương, nơi các tập đoàn quốc phòng khổng lồ được khuyến khích về mặt tài chính để tập trung vào các hợp đồng sinh lợi dài hạn và bảo trì, thay vì phát triển trang thiết bị mới.

NATO gần đây đã cập nhật hướng dẫn chi tiêu trang bị để bao gồm công nghệ mới như máy bay không người lái, không chỉ giới hạn ở xe tăng và vũ khí truyền thống. Đây là một khởi đầu đáng khích lệ. Tuy nhiên, cuộc chiến nhằm tránh xây dựng các Phòng tuyến Maginot hiện đại mới chỉ đang bắt đầu.