Dữ liệu công bố hôm thứ Sáu phản ánh bài toán khó của BOJ trong việc cân bằng giữa áp lực lạm phát dai dẳng — đặc biệt là từ giá thực phẩm — và những rủi ro đối với nền kinh tế vốn đã mong manh do ảnh hưởng từ chính sách thương mại khó lường của Tổng thống Donald Trump.

Chỉ số giá tiêu dùng cơ bản (core CPI), không bao gồm thực phẩm tươi sống dễ biến động, tăng 3.7% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái, vượt mức dự báo 3.6% và cao hơn mức 3.5% của tháng 4. Đây là mức tăng nhanh nhất kể từ tháng 1/2023, khi chỉ số này đạt 4.2%.

Động lực chính đến từ giá thực phẩm chế biến vốn tiếp tục leo thang, trong đó giá gạo — thực phẩm chủ lực trong các bữa ăn của người Nhật — đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước. Giá cơm nắm tăng gần 20%, trong khi một thanh sô-cô-la ghi nhận mức tăng tới 27%.

Trong khi giá hàng hóa tăng mạnh 5.3%, lạm phát trong lĩnh vực dịch vụ cũng tăng tốc lên 1.4% trong tháng 5. từ mức 1.3% của tháng 4. cho thấy các doanh nghiệp đang dần chuyển áp lực chi phí lao động sang người tiêu dùng.

“Giữa bối cảnh bất ổn từ chính sách thuế quan của Mỹ, BOJ đang áp dụng chiến lược ‘chờ và quan sát’ để đánh giá diễn biến trong các cuộc đàm phán thương mại song phương,” Ryosuke Katagi, chuyên gia kinh tế thị trường tại Mizuho Securities nhận định.

“Tuy nhiên, dữ liệu hôm nay một lần nữa khẳng định xu hướng lạm phát trong nước đang gia tăng, đặc biệt đối với nhóm hàng hóa. Nếu chỉ nhìn vào diễn biến giá cả, các điều kiện để tiếp tục nâng lãi suất có thể sẽ duy trì xuyên suốt năm 2025,” ông nói thêm.

Một chỉ số CPI riêng biệt, loại trừ cả thực phẩm tươi sống và chi phí nhiên liệu, tăng 3.3% trong tháng 5 so với năm trước, sau mức tăng 3.0% trong tháng 4. Đây là mức cao nhất kể từ tháng 1/2024, thời điểm chỉ số này ghi nhận 3.5%.

Giá thực phẩm (không tính thực phẩm tươi sống) tăng 7,7% trong tháng 5. so với mức 7,0% của tháng 4. cho thấy gánh nặng chi phí sinh hoạt tiếp tục đè nặng lên các hộ gia đình.

BOJ kỳ vọng rằng áp lực chi phí sẽ giảm dần vào cuối năm nay, và kết hợp với kỳ vọng tăng lương, sẽ hỗ trợ tiêu dùng nội địa và hướng đến mục tiêu lạm phát 2% một cách bền vững.

Theo khảo sát của Reuters, lạm phát cơ bản tại Tokyo — vốn được coi là chỉ báo sớm cho xu hướng toàn quốc — dự kiến sẽ giảm xuống 3.3% trong tháng 6 từ mức 3.6% trong tháng 5. Tuy nhiên, không phải tất cả chuyên gia đều tin tưởng vào kịch bản này.

“Lạm phát đã vượt quá kỳ vọng. Giá thực phẩm tăng đáng kể và còn đang tăng tốc,” Yoshiki Shinke, chuyên gia kinh tế tại Viện Nghiên cứu Dai-ichi Life nhận xét, đồng thời lưu ý rằng nhiều doanh nghiệp đang có xu hướng tiếp tục nâng giá.

“Lạm phát cơ bản có thể giảm xuống dưới 3% vào tháng 8 và dưới 2% vào đầu năm 2026, tuy nhiên tốc độ giảm sẽ chậm hơn so với dự báo trước đó,” ông nói thêm.

BOJ đã chấm dứt chương trình kích thích quy mô lớn vào năm ngoái và nâng lãi suất ngắn hạn lên 0.5% hồi tháng 1. với nhận định rằng Nhật Bản đang tiệm cận điều kiện đạt được mục tiêu lạm phát 2% một cách ổn định.

Dù BOJ đã phát tín hiệu sẵn sàng nâng lãi suất thêm, nhưng tác động từ chính sách thuế của Mỹ đã buộc họ phải hạ dự báo tăng trưởng và làm phức tạp quá trình xác định thời điểm điều chỉnh lãi suất tiếp theo.

Biên bản cuộc họp BOJ ngày 30/4–1/5 cho thấy nội bộ ban điều hành có sự chia rẽ về triển vọng lạm phát, với một số thành viên cảnh báo nguy cơ lạm phát vượt qua các kịch bản dự báo hiện tại.

Nhấn mạnh rủi ro từ áp lực giá cả, một nghiên cứu nội bộ của BOJ lưu ý rằng việc tăng lãi suất quá chậm trong bối cảnh giá nguyên liệu đầu vào gia tăng có thể đẩy nền kinh tế vào vòng xoáy tiền lương – giá cả leo thang.

Một khảo sát của Reuters cũng cho thấy phần lớn các nhà kinh tế kỳ vọng BOJ sẽ thực hiện đợt tăng lãi suất tiếp theo, thêm 25 điểm cơ bản, vào đầu năm 2026.