Với việc nền kinh tế Trung Quốc đang trong tình trạng suy thoái kéo dài, các nhà đầu tư và doanh nhân đang tìm kiếm một “Trung Quốc tiếp theo”. Họ cảm thấy không được chào đón bởi chính phủ của mình - trong những năm gần đây đã gửi một thông điệp đáng ngại bằng cách siết chặt hơn các công ty tư nhân. Căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và Mỹ khiến việc mở rộng hoạt động sang các nước khác của các công ty trở nên khó khăn. Có nhiều cơ hội ở Đông Nam Á, Trung Đông và Châu Phi. Nhưng chỉ có một thị trường có thể so sánh với Trung Quốc về quy mô và tiềm năng, đó là Mỹ.

Những người háo hức thực hiện bước chuyển biến này nhất là các nhà đầu tư mạo hiểm. Trước đây, họ có thể huy động tiền từ nguồn vốn do các trường đại học, quỹ hưu trí và các cá nhân giàu có của Mỹ quản lý. Sau đó, họ đầu tư số tiền đó vào các công ty khởi nghiệp của Trung Quốc. Họ đã góp phần tạo nên ngành công nghiệp công nghệ của Trung Quốc, hỗ trợ Alibaba, Baidu, Xiaomi và Didi. Khi các công ty này phát hành cổ phiếu ra công chúng, các nhà đầu tư mạo hiểm đã thu được lợi nhuận đáng kể.

Đây cũng là nhóm hiện đang ở trong tình thế khó xử nhất. Cả Bắc Kinh và Washington đều không muốn những người này đầu tư vào các ngành công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, máy tính lượng tử và chất bán dẫn. Cả hai chính phủ đều gây khó khăn cho các công ty mà những người này hỗ trợ niêm yết cổ phiếu tại New York.

Một nhà đầu tư mạo hiểm cho biết: “Chúng tôi từng tận hưởng những điều tốt nhất của cả hai quốc gia. Hiện tại chúng tôi đang thua lỗ ở cả hai thị trường. Cả 14 nhà đầu tư mạo hiểm và doanh nhân người Trung Quốc mà tôi đã nói chuyện đều đang làm việc tại thung lũng Silicon hoặc đang có kế hoạch làm như vậy. Hầu hết họ đều yêu cầu được giấu tên vì họ không muốn thu hút sự chú ý từ chính phủ cả hai nước”.

Một nhà đầu tư giấu tên tâm sự rằng sự nghiệp của bà ấy ở Trung Quốc đã kết thúc và bà ấy đang bị trầm cảm. Bà ấy đã không thực hiện một giao dịch nào trong gần ba năm. Bà ấy có kế hoạch tập trung vào thung lũng Silicon nhưng sẽ cần dành thời gian ở Trung Quốc để hoàn thành các dự án.

Một nhà đầu tư khác, người không đến Mỹ nhiều trong thập kỷ qua, nói rằng bà ấy sẽ chia thời gian của mình giữa hai quốc gia trong khi tìm kiếm các công ty khởi nghiệp của Mỹ để đầu tư.

Một người khác, người đã chuyển đến Thung lũng Silicon trong năm nay, là người quyết tâm định cư tại Mỹ nhất. Ông ấy nói rằng ông ấy đang bán các khoản đầu tư của mình hoặc giải thể các công ty của mình ở Trung Quốc. Ông ấy nói rằng không còn cảm thấy an toàn ở đó nữa, vì chính phủ đã bỏ tù các doanh nhân hoặc áp dụng các khoản tiền phạt rất lớn đối với các doanh nghiệp tư nhân.Ông ấy nói rằng hầu hết các đồng nghiệp của ông đều không muốn rời khỏi Trung Quốc hoàn toàn và bắt đầu lại ở một quốc gia xa xôi với ngôn ngữ và nền văn hóa xa lạ.

Tom Zhang, một chuyên gia về nhân lực, người đã làm việc tại một số công ty công nghệ lớn ở thung lũng Silicon, cho biết ông ấy đã gặp nhiều nhà đầu tư từ Trung Quốc kể từ năm ngoái: “Họ đã hoàn toàn mất phương hướng, không biết nên đầu tư vào đâu tiếp theo”.

Sự thất vọng của nhóm nhà đầu tư này phản ánh thay đổi đáng kể trong thế giới công nghệ: sự sụp đổ của một dòng tài chính được gọi là quỹ đầu tư mạo hiểm và sự suy tàn của mô hình kinh tế thị trường đã thúc đẩy ngành công nghệ của Trung Quốc. Đằng sau sự thay đổi này là tầm nhìn mà nhà lãnh đạo Trung Quốc, Tập Cận Bình, dành cho ngành công nghiệp công nghệ của đất nước, một ngành do chính phủ lãnh đạo và hướng tới mục tiêu độc lập của quốc gia.

Những hậu quả của cách tiếp cận này đối với động lực đổi mới của Trung Quốc và sự cạnh tranh công nghệ của nước này với Mỹ có lẽ sẽ không rõ ràng trong nhiều năm nữa. Nhưng hiện tại, ở cấp độ nhân lực, đây là sự lãng phí nhân tài đối với Trung Quốc. Một thế hệ nhà đầu tư đã dành hai thập kỷ để vun đắp các công ty khởi nghiệp và định hình sự phát triển công nghệ, không có nơi nào để áp dụng chuyên môn của họ.

Vấn đề đối với các nhà đầu tư di cư khỏi Trung Quốc là nước Mỹ cũng không chào đón họ.

Kể từ năm 2018, chính phủ Mỹ đã tăng cường giám sát công ty công nghệ của Trung Quốc. Một năm trước, Tổng thống Biden đã ký một sắc lệnh cấm dòng vốn đầu tư mới của Mỹ chảy vào các ngành công nghiệp quan trọng có thể giúp ích cho năng lực quân sự của Bắc Kinh.

Điều này khiến nhiều người ở thung lũng Silicon lo sợ Trung Quốc. Một số công ty đầu tư mạo hiểm có danh tiếng sẽ không cân nhắc đầu tư vào một công ty khởi nghiệp đã nhận tiền từ các nhà đầu tư liên quan tới Trung Quốc. Điều này khiến các nhà sáng lập ngần ngại khi nhận tiền từ các nhà đầu tư Trung Quốc vì sợ làm mất lòng các nhà đầu tư sau này.

Chỉ những công ty khởi nghiệp đang rất cần vốn mới nhận tiền từ các nhà đầu tư Trung Quốc. Một số ít công ty đầu tư mạo hiểm có liên hệ với Trung Quốc đã đổi tên thương hiệu và cố gắng giải thích rằng tất cả các đối tác đều là công dân Mỹ và nguồn vốn của họ chủ yếu đến từ bên ngoài Trung Quốc.

Một nhà đầu tư kỳ cựu nói rằng một người sáng lập đã từ chối nói chuyện với ông ngay cả sau khi ông giải thích rằng mình đã là công dân nhập tịch trong nhiều thập kỷ. Nhà đầu tư này cho biết các công ty khởi nghiệp đang hành động hết sức thận trọng.

Nhưng điều này không ngăn cản các nhà đầu tư mạo hiểm khác coi thung lũng Silicon là vùng đất hứa. Họ có thể sẽ không thể có được Alibaba tiếp theo, nhưng họ có thể tìm thấy một số cơ hội để đầu tư vào các công ty khởi nghiệp nhỏ có triển vọng thành công.