Cách đây vài năm, không lâu sau khi Jay Powell được bổ nhiệm làm Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), tôi nhìn thấy ông tại một hội nghị các ngân hàng trung ương. Khi phần lớn các lãnh đạo khác trò chuyện thoải mái, Powell ngồi ở hàng ghế đầu, chăm chú ghi chép từng bài phát biểu — trông không khác gì một học sinh gương mẫu.

Lý do là vì Powell không có bằng tiến sĩ kinh tế hay nền tảng học thuật như những người tiền nhiệm nổi tiếng như Ben Bernanke. Xuất thân từ ngành luật và tài chính, ông càng có lý do để chứng tỏ năng lực và sự nghiêm túc của mình. Powell luôn thể hiện rõ mong muốn trở thành một nhà điều hành chính sách tiền tệ chuẩn mực, ý thức sâu sắc rằng tên tuổi của mình sẽ được ghi lại ra sao trong các trang sử tài chính.

Tổng thống Donald Trump có lẽ nên để ý đến điều này. Những ngày gần đây, ông liên tục công kích Powell vì cho rằng Chủ tịch Fed không hành động đủ nhanh trong việc nới lỏng chính sách. Trên mạng xã hội, Trump gọi ông là “Mr. ChậmTrễ” và “kẻ thất bại lớn”.

Nhiều người có thể xem đây là màn kịch chính trị nhằm chuẩn bị dư luận. Nếu các chính sách thuế quan của Trump dẫn đến suy thoái — điều ngày càng dễ xảy ra — ông sẽ cần một ai đó để đổ lỗi, và Powell trở thành mục tiêu thuận tiện.

Dù là chiến thuật chính trị hay không, nhà đầu tư vẫn cảm thấy bất an rõ rệt: Giá USD, trái phiếu và cổ phiếu cùng lao dốc, điều rất hiếm khi xảy ra.

Sự việc càng đáng chú ý hơn khi Kevin Hassett, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia — một trong những cố vấn kinh tế có quan điểm truyền thống của Trump — cũng lên tiếng chỉ trích Fed, dù trước đó ông từng ủng hộ chính sách của cơ quan này.

Trước biến động hiện tại, nhà đầu tư cần lưu ý ba điểm quan trọng. Thứ nhất, với tính cách cẩn trọng và khát vọng bảo vệ uy tín của mình, Powell gần như chắc chắn sẽ không nhượng bộ. Nhiều khả năng ông sẽ bám trụ đến hết nhiệm kỳ Chủ tịch Fed vào năm 2026, thậm chí tiếp tục giữ ghế trong Hội đồng Thống đốc đến năm 2028.

Thứ hai, các phần khác nhau trong nhiệm vụ của Fed có mức độ bảo vệ pháp lý khác nhau. Hai sắc lệnh hành pháp do Nhà Trắng ban hành vào ngày 20/1 và 18/2 năm nay đã làm dấy lên lo ngại về sự can thiệp của chính phủ vào vai trò quản lý tài chính của Fed. Cho đến nay, Fed vẫn chưa chính thức phản ứng, có thể vì cơ sở pháp lý chưa đủ mạnh, hoặc vì một số mục tiêu cải cách — như quy định về tỷ lệ đòn bẩy ngân hàng — đang được cả hai bên cùng ủng hộ.

Tuy nhiên, điều này càng làm nổi bật ưu tiên hàng đầu của Fed: Bảo vệ toàn vẹn quyền tự chủ trong chính sách tiền tệ. Ở lĩnh vực này, đội ngũ pháp lý của Fed tin rằng họ có cơ sở pháp lý rất vững chắc. Một phần là nhờ phán quyết từ những năm 1930 bảo vệ sự độc lập của các cơ quan chính phủ và phần khác là do Hiến pháp trao quyền phát hành tiền cho Quốc hội — chứ không phải Tổng thống. Quốc hội đã giao quyền này cho Fed. Như Powell từng khẳng định: “Sự độc lập của chúng tôi được luật pháp bảo vệ.”

Thứ ba, ngay cả khi Tòa án Tối cao gây khó khăn cho Powell, ông vẫn nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ thị trường tài chính và phần lớn giới lập pháp Mỹ, những người vốn coi trọng tính độc lập của ngân hàng trung ương. Hơn nữa, có dấu hiệu cho thấy Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent không muốn thấy lợi suất trái phiếu tăng mạnh — điều sẽ xảy ra nếu thị trường đánh mất niềm tin vào Fed.

Dĩ nhiên, không thể loại trừ khả năng Trump biến những lời đe dọa thành hành động thực sự — ông vốn nổi tiếng là khó đoán. Nhưng Powell không đơn độc: ông có sự hậu thuẫn của cả Hội đồng Thống đốc Fed. Điều đó đồng nghĩa với việc Trump đang đối đầu không chỉ một cá nhân, mà với cả một định chế.

Câu chuyện này có thể sẽ còn kéo dài — nhất là nếu tình trạng đình lạm xuất hiện, đẩy thị trường trái phiếu vào thế rủi ro nghiêm trọng hơn.