Trong diễn biến mới nhất, các cơ quan quản lý thị trường Trung Quốc đã khởi động cuộc điều tra nhằm vào Nvidia, xuất phát từ một thương vụ đã được Bắc Kinh chấp thuận từ nhiều năm trước. Hành động nhắm vào gã khổng lồ chip có trụ sở tại Santa Clara này nối tiếp chuỗi căng thẳng gần đây khi Bắc Kinh đã áp đặt lệnh cấm xuất khẩu các khoáng chất công nghệ chiến lược sang Mỹ, đáp trả việc Washington siết chặt kiểm soát chip đối với Trung Quốc trong tuần qua. Thêm vào đó, Trung Quốc còn cắt nguồn cung cấp máy bay không người lái cho Mỹ và châu Âu - vốn đóng vai trò then chốt trong chiến lược phòng thủ của Ukraine.

Căng thẳng lên đến đỉnh điểm vào thứ Sáu, khi tòa án phúc thẩm liên bang Hoa Kỳ giữ nguyên phán quyết buộc TikTok phải tách khỏi công ty mẹ ByteDance của Trung Quốc, nếu không muốn đối mặt với lệnh cấm hoàn toàn. Trong bối cảnh này, việc Nvidia trở thành mục tiêu mới của Bắc Kinh càng trở nên đáng chú ý, phần nào phản ánh mối quan hệ đan xen phức tạp của chuỗi cung ứng toàn cầu. Đáng nói, ByteDance hiện đã vươn lên trở thành khách hàng lớn nhất của Nvidia tại thị trường Trung Quốc, và giữa làn sóng bất ổn bao trùm TikTok, tập đoàn này được cho là đang dốc toàn lực vào tham vọng trí tuệ nhân tạo, với hy vọng tìm ra động lực tăng trưởng mới cho tương lai.

Trong một động thái liên quan, ByteDance đã bắt đầu vạch ra tầm nhìn vượt xa khỏi giới hạn của ứng dụng video ngắn. Sau nhiều năm đương đầu với những thách thức tại Hoa Kỳ, công ty Trung Quốc này giờ đây đã rơi vào thế bí. Năm 2020, khi nhà sáng lập Zhang Yiming lần đầu công khai đề cập đến khả năng phải bán TikTok cho phía Mỹ hoặc đối mặt với lệnh cấm, ông đã phải hứng chịu làn sóng chỉ trích gay gắt trên mạng xã hội Trung Quốc, bị gán mác là kẻ phản bội và hèn nhát. Đáp lại tình hình, Bắc Kinh đã nhanh chóng điều chỉnh luật xuất khẩu nhằm ngăn chặn việc chuyển giao thuật toán của TikTok, trong khi truyền thông nhà nước mạnh mẽ lên án đây là "hành vi cướp bóc có hệ thống". Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc thậm chí còn cảnh báo rằng tiền lệ này của Mỹ sẽ mở ra một "Hộp Pandora" đầy rủi ro.

Trong khi đó tại Hoa Kỳ, ByteDance cũng không tìm được lối thoát. Dù TikTok đã vượt qua những thách thức đầu tiên nhờ chiến thắng trong cuộc chiến pháp lý, nhưng đầu năm nay, với sự đồng thuận hiếm hoi từ cả hai đảng, Tổng thống Joe Biden đã ký một đạo luật mới, một lần nữa buộc TikTok phải tách khỏi công ty mẹ hoặc đối diện với nguy cơ bị cấm hoạt động tại Mỹ. Số phận của nền tảng này tại thị trường Mỹ dường như đang bị đếm ngược từng ngày, bất chấp việc Tổng thống đắc cử Donald Trump đã đưa ra cam kết bảo vệ ứng dụng này trong chiến dịch tranh cử của mình. Trong nỗ lực cuối cùng, TikTok đã đệ trình kiến nghị khẩn cấp, mong muốn tạm dừng việc thực thi đạo luật cho đến khi vụ việc được Tòa án Tối cao thụ lý. Tuy nhiên, trước thái độ cương quyết phản đối thương vụ từ phía Bắc Kinh, ByteDance dường như đã rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan.

Có thể nói, "Hộp Pandora" giờ đây đã thực sự được mở ra, và các tập đoàn công nghệ mang tham vọng toàn cầu sẽ buộc phải đối mặt với một thực tế khắc nghiệt, một là lựa chọn đứng về một phía và hai là chấp nhận giới hạn trong phạm vi hoạt động của mình.

Phán quyết của các thẩm phán tòa phúc thẩm vào hôm thứ Sáu đã gióng lên một hồi chuông cảnh tỉnh đối với ngành công nghệ Trung Quốc rằng những thành tựu thương mại của họ không còn đất dụng võ tại Hoa Kỳ. Phán quyết này càng củng cố thêm những quan ngại về an ninh quốc gia đối với các ứng dụng từ khu vực tư nhân Trung Quốc, coi chúng như một mối đe dọa kép đặc biệt nghiêm trọng trong lĩnh vực thương mại. Các thẩm phán nhấn mạnh rằng những rủi ro an ninh quốc gia - bao gồm khả năng Bắc Kinh thao túng nội dung và thu thập dữ liệu nhạy cảm của người dùng Mỹ - còn quan trọng hơn cả những lập luận về quyền tự do ngôn luận hay sinh kế của cộng đồng sáng tạo nội dung TikTok tại Mỹ.

Trong bối cảnh nhiều tập đoàn công nghệ Trung Quốc đang tìm kiếm cơ hội tăng trưởng ở nước ngoài do thị trường nội địa thắt chặt chi tiêu, phán quyết này như một lời cảnh báo rằng đừng mơ tưởng phát triển quá mạnh tại thị trường Mỹ.

Về phía mình, Bắc Kinh đã thể hiện rõ quyết tâm đáp trả. Dù Washington đã cấm bán các thiết bị tiên tiến nhất tại thị trường Trung Quốc, Nvidia vẫn thu về khoảng 15% doanh thu từ khách hàng tại đây. Các tập đoàn công nghệ khác vẫn còn duy trì mối quan hệ với thị trường Trung Quốc cần phải chuẩn bị tinh thần cho những hệ lụy có thể xảy ra.

Thuật toán đột phá cùng định dạng video ngắn độc đáo của TikTok đã buộc các ông lớn công nghệ Mỹ như Meta Platforms và Alphabet phải vội vã cho ra đời những sản phẩm bắt chước như Instagram Reels và YouTube Shorts. Tuy nhiên, dù đang dẫn đầu thị trường, định giá tư nhân của ByteDance (được đồn đoán vào khoảng 300 tỷ USD) vẫn chỉ là con số khiêm tốn so với vốn hóa thị trường của các đối thủ tại Thung lũng Silicon.

Việc đóng cửa thị trường Mỹ với các công ty công nghệ và những doanh nhân đầy triển vọng từ Trung Quốc không chỉ tạo điều kiện cho các tập đoàn công nghệ lớn thao túng thị trường, mà còn làm suy giảm nghiêm trọng sự đa dạng và sáng tạo trong ngành. ByteDance từng vượt qua lệnh cấm TikTok tại Ấn Độ năm 2020 - khi đó là thị trường người dùng lớn nhất của họ. Một lệnh cấm tại Mỹ không chỉ là đòn chí mạng đối với ByteDance, mà còn ảnh hưởng sâu sắc tới cuộc sống của hơn 170 triệu người Mỹ đang gắn bó với nền tảng này.

Việc tìm ra một giải pháp hài hòa cho TikTok có thể là bước đột phá đầu tiên trong việc hạ nhiệt cuộc chiến công nghệ căng thẳng này. Các nhà lập pháp Mỹ nên ưu tiên xây dựng một khuôn khổ pháp lý toàn diện về mạng xã hội, nhằm ngăn chặn mọi rủi ro an ninh tiềm tàng từ bất kỳ ứng dụng nào. Tuy nhiên, trong thời điểm hiện tại, cuộc chiến này dường như sẽ chỉ càng thêm khốc liệt. Các doanh nghiệp buộc phải đứng về một phía với cái giá không hề nhỏ, và cuối cùng, chính người tiêu dùng sẽ là những người phải gánh chịu hậu quả nặng nề nhất.