Từ chiến tranh thương mại Mỹ-Trung đến 'hiệu ứng domino': Quốc gia nào sẽ là mục tiêu tiếp theo của Trump?

Từ chiến tranh thương mại Mỹ-Trung đến 'hiệu ứng domino': Quốc gia nào sẽ là mục tiêu tiếp theo của Trump?

Trà Giang

Trà Giang

Junior Editor

09:28 21/02/2025

Donald Trump đang khởi động vòng hai của cuộc chiến thương mại trong bối cảnh thương mại toàn cầu đã tái cấu trúc đáng kể kể từ nhiệm kỳ đầu của ông. Theo phân tích chuyên sâu từ Bloomberg News dựa trên dữ liệu thương mại quốc tế, ba nền kinh tế đang đứng trước nguy cơ chịu tác động nặng nề nhất từ làn sóng bảo hộ mậu dịch mới của Mỹ là Việt Nam, Mexico và Canada.

Nhìn lại giai đoạn 2018-2019, mặc dù Trung Quốc là tâm điểm của các biện pháp trừng phạt thương mại từ Washington, Bắc Kinh đã thể hiện khả năng thích ứng đáng kể. Chiến lược đa dạng hóa thị trường của họ tập trung vào việc tăng cường xuất khẩu sang các nền kinh tế Đông Nam Á và thị trường Nga, qua đó giảm thiểu sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ. Trong khi đó, một xu hướng đáng chú ý là sự trỗi dậy của Việt Nam và Mexico với tư cách là các trung tâm sản xuất và logistics then chốt trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong mối quan hệ thương mại với Hoa Kỳ.

Sự "tách rời" (decoupling) giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới được phản ánh rõ nét qua các số liệu thống kê thương mại. Trong giai đoạn 2018-2024, tỷ trọng của Trung Quốc trong tổng kim ngạch thương mại của Mỹ đã suy giảm đáng kể từ 15.7% xuống 10.9%. Đồng thời, tầm quan trọng của thị trường Mỹ đối với Trung Quốc cũng giảm tương ứng, thể hiện qua việc tỷ trọng của Mỹ trong tổng thương mại của Trung Quốc giảm từ 13.7% xuống 11.2%.

Sự dịch chuyển quan hệ thương mại toàn cầu: Biến động thị phần kể từ 2018

Mặc dù Trung Quốc vẫn duy trì vị thế là quốc gia có thặng dư thương mại lớn nhất với Mỹ - một vấn đề được Trump nhấn mạnh là biểu hiện của sự mất cân bằng cần được điều chỉnh - xu hướng này đang có dấu hiệu suy giảm. Đáng chú ý, chính quyền Biden không chỉ kế thừa chính sách thuế quan của người tiền nhiệm mà còn tăng cường các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao, nhằm hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ then chốt của Trung Quốc.

Trong khi thặng dư thương mại của Trung Quốc với Mỹ có dấu hiệu suy giảm, một xu hướng ngược lại đang diễn ra với Mexico, Việt Nam và Canada, khi các quốc gia này ghi nhận mức thặng dư thương mại tăng mạnh trong cùng giai đoạn. Hiện tượng này phần lớn bắt nguồn từ chiến lược tái định tuyến thương mại (trade rerouting) của các doanh nghiệp Trung Quốc, khi họ chiến lược hóa việc di dời cơ sở sản xuất sang các quốc gia này nhằm tránh các rào cản thuế quan trước khi tiếp cận thị trường Mỹ. Đáng chú ý, chiến dịch tranh cử của Trump đang tiến hành đánh giá toàn diện về các hoạt động này, với một báo cáo quan trọng dự kiến công bố vào ngày 1 tháng 4 - thời điểm có thể báo hiệu một làn sóng thuế quan mới từ Washington.

Tác động của chiến tranh thương mại 2018 đến thâm hụt thương mại Mỹ

Phân tích dựa trên tỷ lệ xuất khẩu sang Mỹ so với GDP quốc gia cho thấy một nghịch lý đáng chú ý: Trung Quốc - mục tiêu chính của các biện pháp trừng phạt thương mại trong giai đoạn đầu - hiện đang ít bị tổn thương hơn so với Mexico, Việt Nam và Canada trước các biện pháp bảo hộ tiềm tàng. Đặc biệt, hai quốc gia láng giềng của Mỹ đang phải đối mặt với áp lực gia tăng từ chiến dịch tranh cử của Trump, với những đe dọa về việc áp đặt thuế quan cao hơn. Lý do được đưa ra là những nước này chưa thực hiện đủ các biện pháp kiểm soát hiệu quả đối với làn sóng nhập cư bất hợp pháp và nạn buôn lậu fentanyl.

Việt Nam, Mexico và Canada dễ bị ảnh hưởng nhất trước chính sách thuế quan

Mặc dù về bản chất, thương mại quốc tế không phải là một cuộc chơi có tổng bằng không (zero-sum game), nhưng trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc, các mối quan hệ thương mại toàn cầu đang ngày càng bị chi phối bởi tư duy đối đầu địa chính trị. Dữ liệu thương mại quốc tế phản ánh rõ nét sự phân hóa này thông qua việc xác định các quốc gia mà Mỹ hoặc Trung Quốc đã tích cực mở rộng quan hệ kinh tế. Tuy nhiên, một điểm đáng chú ý là vẫn tồn tại những nền kinh tế mà cả hai cường quốc đều đang nỗ lực tăng cường kết nối thương mại, cho thấy tiến trình toàn cầu hóa tuy đã suy giảm nhưng chưa hoàn toàn đảo ngược.

Bloomberg

Broker listing

Cùng chuyên mục

Lạm phát tại Tokyo hạ nhiệt nhưng vẫn vượt ngưỡng mục tiêu, BOJ đối mặt áp lực nâng lãi suất

Lạm phát tại Tokyo hạ nhiệt nhưng vẫn vượt ngưỡng mục tiêu, BOJ đối mặt áp lực nâng lãi suất

Lạm phát lõi ở Tokyo trong tháng 7 chậm lại còn 2.9%, chủ yếu do hiệu ứng cơ sở từ giá năng lượng năm ngoái, nhưng vẫn cao hơn mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ). Chỉ số giá dịch vụ và lạm phát thực phẩm tiếp tục tăng, phản ánh áp lực chi phí đang lan rộng. Trong bối cảnh thỏa thuận thương mại với Mỹ giúp giảm bớt bất ổn kinh tế, thị trường kỳ vọng BoJ có thể nâng lãi suất thêm một lần nữa trong năm nay, dù vẫn còn nhiều quan điểm thận trọng về thời điểm hành động.
Trung Quốc Tìm kiếm cứu cánh từ EU trước các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ và áp lực xuất khẩu gia tăng

Trung Quốc Tìm kiếm cứu cánh từ EU trước các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ và áp lực xuất khẩu gia tăng

Các cuộc đàm phán EU-Trung Quốc tại Bắc Kinh thu hút sự chú ý giữa bối cảnh thuế quan từ Mỹ đang làm suy yếu các kênh thương mại toàn cầu của Trung Quốc. Xuất khẩu Trung Quốc sang EU tăng 6,9% trong tháng 6, nhờ nhu cầu vững chắc từ Đức và Pháp, bất chấp hàng rào thuế quan. Các chỉ số Hang Seng và thị trường Trung Quốc đại lục tăng mạnh nhờ kỳ vọng thương mại và cam kết kích thích từ Bắc Kinh, vượt trội so với Nasdaq trong tháng 7.
Thị trường chứng khoán "phi mã" đến ngày 1/8 - Lạc quan và cẩn trọng với thỏa thuận thương mại Mỹ - EU
Diệu Linh

Diệu Linh

Junior Editor

Thị trường chứng khoán "phi mã" đến ngày 1/8 - Lạc quan và cẩn trọng với thỏa thuận thương mại Mỹ - EU

Tuyên bố từ Nhà Trắng: Các thông tin về thỏa thuận thương mại tiềm năng với EU chỉ là suy đoán, mọi cuộc thảo luận cần được hiểu như vậy. Thị trường đang xem nhẹ hoặc thậm chí gọi thẳng lời phủ nhận của Nhà Trắng là một chiêu đánh lạc hướng. Khi tuyên bố nói rằng “các báo cáo về thỏa thuận thương mại với EU chỉ là suy đoán”, giới giao dịch hiểu rằng: điều gì đó đang diễn ra, chỉ là chưa sẵn sàng để công bố. Tổng thống Trump vốn không hay để người khác giành phần công lao, đặc biệt là với các hãng truyền thông từng chỉ trích ông gay gắt. Ông thích là người trực tiếp cầm micro trên “Truth Social” khi bữa tiệc bắt đầu.
ECB sẽ giữ nguyên lãi suất khi xung đột thương mại che mờ triển vọng kinh tế

ECB sẽ giữ nguyên lãi suất khi xung đột thương mại che mờ triển vọng kinh tế

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) được kỳ vọng sẽ tạm dừng chuỗi cắt giảm lãi suất trong tuần này, khi các rủi ro từ đề xuất thuế quan mới của Mỹ vẫn chưa ngã ngũ. Mức thuế nhập khẩu đối với hàng hóa EU, có thể cao hơn dự đoán ban đầu, đang làm gia tăng bất định về tăng trưởng và lạm phát trong khu vực. Trong khi kinh tế eurozone tiếp tục đối mặt với áp lực giảm phát, ECB dự kiến sẽ theo dõi sát diễn biến trước khi đưa ra các điều chỉnh chính sách tiếp theo.
Phố Wall lập kỷ lục mới nhờ Nvidia, GE Vernova và kỳ vọng thỏa thuận thương mại Mỹ – EU

Phố Wall lập kỷ lục mới nhờ Nvidia, GE Vernova và kỳ vọng thỏa thuận thương mại Mỹ – EU

Chỉ số S&P 500 và Nasdaq đồng loạt đóng cửa ở mức cao kỷ lục, được dẫn dắt bởi đà tăng mạnh của Nvidia và GE Vernova. Tâm lý thị trường cải thiện khi Mỹ và EU tiến gần đến một thỏa thuận thương mại tương tự như đã ký với Nhật Bản. GE Vernova tăng 14.6%, Nvidia thêm 2.25%, trong khi Tesla và Alphabet chuẩn bị công bố kết quả kinh doanh. Dữ liệu kinh tế trái chiều khiến kỳ vọng Fed hạ lãi suất trong tháng 9 còn 58%.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ