Thị trường tài chính toàn cầu đang phải đối mặt với một thực tế mới: hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã bước vào giai đoạn đối đầu trực diện, với những hậu quả khó lường đối với chuỗi cung ứng, lạm phát và triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Cuộc đối đầu này có thể kết thúc bằng một thỏa thuận đột phá mang tính lịch sử như Tổng thống Donald Trump từng tuyên bố, hoặc tồi tệ hơn, dẫn đến sự tách biệt sâu sắc và đau đớn giữa hai trung tâm kinh tế hàng đầu - kịch bản mà Bắc Kinh dường như đã chuẩn bị sẵn sàng. Điều đáng lo ngại hơn cả là những dấu hiệu cho thấy xung đột này có thể vượt ra ngoài phạm vi thuần túy kinh tế.

Với tư cách là một cựu chỉ huy hải quân kỳ cựu tại khu vực Thái Bình Dương, tôi chưa từng chứng kiến mối quan hệ Mỹ-Trung lại tiến gần đến bờ vực của một cuộc xung đột quân sự như hiện nay. Những động thái hiện tại đang gợi nhớ đến các giai đoạn căng thẳng tiền chiến trong lịch sử. Dưới góc nhìn phân tích tài chính và địa chính trị, tôi xác định năm chỉ báo quan trọng mà các nhà đầu tư và chiến lược gia tài chính nên theo dõi chặt chẽ - những "đèn cảnh báo vàng" có khả năng chuyển sang đỏ bất cứ lúc nào.

Chiến dịch tấn công mạng chiến lược: Rủi ro cho tài sản kỹ thuật số và cơ sở hạ tầng tài chính

Trung Quốc đang triển khai các chiến dịch tấn công mạng tinh vi nhắm vào cơ sở hạ tầng trọng yếu của Mỹ, tạo ra rủi ro cho hệ thống tài chính và dữ liệu kinh tế quan trọng. Chương trình Volt Typhoon - đã được các quan chức an ninh quốc gia cấp cao của Mỹ công khai thảo luận - đang nhắm mục tiêu vào các cảng biển, tiện ích nước, sân bay và những thành phần thiết yếu khác trong mạng lưới cơ sở hạ tầng quốc gia. Báo cáo của Wall Street Journal cho thấy những cuộc tấn công này có thể làm gián đoạn hoạt động của các trung tâm thương mại và vận chuyển hàng hóa quan trọng.

Salt Typhoon - một chương trình riêng biệt nhưng có liên quan - được xác nhận đang nhắm mục tiêu vào hệ thống viễn thông của Mỹ, tạo ra rủi ro trực tiếp cho mạng lưới truyền thông tài chính và hoạt động giao dịch điện tử. Tác động tiềm tàng đến thị trường chứng khoán, hệ thống ngân hàng và cơ sở hạ tầng thanh toán là không thể đánh giá thấp. Bắc Kinh không chỉ chứng minh khả năng kỹ thuật vượt trội mà còn thể hiện ý chí chính trị sẵn sàng triển khai những khả năng đó.

Áp lực hàng không tại eo biển Đài Loan: Điểm nóng kinh tế toàn cầu

Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) của Đài Loan đã ghi nhận hơn 3,000 vụ xâm phạm trong năm qua - tăng gần gấp đôi so với 2023, biểu thị một chiến lược quân sự ngày càng quyết liệt của Trung Quốc. Đài Loan, với vai trò là trung tâm sản xuất bán dẫn toàn cầu - cung cấp tới 92% chip tiên tiến trên thế giới - là một trung tâm kinh tế không thể thay thế trong chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu.

Bất kỳ xung đột nào tại eo biển này đều có thể gây ra tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng về chip bán dẫn, ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực từ ô tô đến điện thoại thông minh, từ máy tính đến hệ thống quốc phòng. Thiệt hại kinh tế tiềm tàng của một cuộc khủng hoảng Đài Loan được các nhà phân tích Goldman Sachs ước tính có thể lên tới hàng nghìn tỷ đô la. Đô đốc Sam Paparo, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Ấn Độ-Thái Bình Dương Hoa Kỳ tại Honolulu, đang nhận được báo cáo hàng ngày về những chuyến bay này - một chỉ báo về mức độ nghiêm trọng của tình hình.

Quân sự hóa Biển Đông: Nguy cơ đối với thương mại hàng hải trị giá 5.3 nghìn tỷ USD

Biển Đông - với diện tích bằng khoảng một nửa lục địa Mỹ - là tuyến đường thương mại hàng hải quan trọng bậc nhất thế giới, nơi hàng năm có 5.3 nghìn tỷ USD hàng hóa lưu thông. Bắc Kinh dựa trên các chuyến đi lịch sử từ thế kỷ 15 của đô đốc Trịnh Hòa để đưa ra tuyên bố chủ quyền đã bị Tòa án Trọng tài Quốc tế bác bỏ.

Không bị lung lay, Trung Quốc đã xây dựng ít nhất bảy đảo nhân tạo như một phần của chiến lược được giới phân tích quốc phòng gọi là "Vạn Lý Trường Thành Cát" - biến những thực thể biển này thành các căn cứ hải quân tiên tiến. Từ đây, lực lượng Trung Quốc đang tiến hành các hoạt động quấy rối và gây hấn đối với các quốc gia ven biển, đặc biệt là Philippines - một đồng minh theo hiệp ước của Mỹ. Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. đã tăng cường hợp tác quân sự với Washington, mở rộng quyền tiếp cận các căn cứ gần đất liền Trung Quốc - một sự thay đổi đáng kể so với đường lối chính sách của người tiền nhiệm Rodrigo Duterte.

Mức độ hoạt động của Hải quân và Cảnh sát biển Trung Quốc trong khu vực là chỉ báo quan trọng về khả năng xảy ra xung đột vũ trang, với hậu quả kinh tế tiềm tàng là gián đoạn thương mại toàn cầu ở quy mô chưa từng thấy.

Chương trình đóng tàu hải quân: Cuộc chạy đua vũ trang trên biển và tác động ngân sách

Với tốc độ đóng tàu chiến đáng kinh ngạc từ 20 đến 30 tàu mỗi năm, Trung Quốc đang nhanh chóng mở rộng năng lực hàng hải của mình. Hạm đội hiện tại của họ, với hơn 360 tàu chiến, đã vượt qua Hải quân Hoa Kỳ về mặt số lượng (so với khoảng 300 tàu của Mỹ). Mục tiêu công khai của Bắc Kinh là đạt mốc 400 tàu chiến - một đầu tư quân sự khổng lồ phản ánh ý định chiến lược rõ ràng.

Chi tiêu quốc phòng tăng cao này có những tác động kinh tế sâu rộng, từ áp lực lên ngân sách quốc gia, ảnh hưởng đến thị trường vốn, cho đến tác động trực tiếp vào giá nguyên liệu thô và kim loại công nghiệp. Khi căng thẳng gia tăng, các nhà đầu tư đang điều chỉnh danh mục đầu tư theo hướng ưu tiên các công ty quốc phòng và an ninh mạng, đồng thời giảm thiểu rủi ro đối với các doanh nghiệp phụ thuộc vào chuỗi cung ứng xuyên Thái Bình Dương.

Thuế quan và xung đột thương mại: Cuộc khủng hoảng kinh tế đang hiện hữu

Trong năm chỉ báo quan trọng, thuế quan và các biện pháp thương mại trừng phạt có lẽ là điểm nguy hiểm nhất - không chỉ vì tác động kinh tế trực tiếp mà còn vì tiền lệ lịch sử. Không thể quên rằng Chiến tranh Thế giới II tại Thái Bình Dương bắt nguồn từ các lệnh trừng phạt kinh tế cắt đứt Nhật Bản khỏi nguồn cung dầu mỏ, thép và cao su thiết yếu. Các nhà sử học đánh giá rằng cuộc tấn công Trân Châu Cảng tháng 12/1941 là đỉnh điểm của một thập kỷ căng thẳng kinh tế và hành động khiêu khích.

Trong bối cảnh hiện tại, Trung Quốc đang bắt đầu hạn chế xuất khẩu nguyên tố đất hiếm và các khoáng sản chiến lược - những tài nguyên mà Bắc Kinh gần như nắm độc quyền về khai thác và quan trọng hơn là công nghệ tinh chế. Thuế quan mới của Mỹ sẽ gây thiệt hại tức thời và đáng kể cho nền kinh tế Trung Quốc, nhưng phản ứng đáp trả của Bắc Kinh mới là yếu tố tiềm ẩn nguy cơ cao nhất cho sự ổn định kinh tế toàn cầu.

Bài học lịch sử và triển vọng đầu tư

Cuốn tiểu thuyết "2034: Tiểu thuyết về Thế chiến tiếp theo" mà tôi đồng sáng tác không phải là một dự báo cụ thể, mà là một lời cảnh báo về cách thức hai cường quốc có thể vô tình rơi vào xung đột toàn diện từ những sự cố nhỏ. Kịch bản này gợi nhớ đến những sự kiện dẫn đến Thế chiến I, khi một vụ ám sát tại vùng Balkan đã châm ngòi cho một cuộc xung đột toàn cầu.

Trong thời điểm bất ổn này, các nhà đầu tư và nhà hoạch định chiến lược tài chính cần đánh giá lại danh mục đầu tư dựa trên những rủi ro địa chính trị đang nổi lên. Các lĩnh vực như an ninh mạng, quốc phòng, năng lượng và công nghệ bán dẫn nội địa có thể cung cấp những cơ hội trong môi trường đầy biến động. Đồng thời, việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng ra khỏi các điểm nóng địa chính trị đang trở thành ưu tiên hàng đầu của nhiều doanh nghiệp.

Lịch sử thường xoay trên những bản lề nhỏ. Năm đèn cảnh báo vàng này - tấn công mạng, xâm phạm không phận Đài Loan, căng thẳng Biển Đông, đua tranh hải quân, và chiến tranh thương mại - cần được giám sát chặt chẽ. Nếu chúng chuyển sang màu đỏ, hậu quả sẽ không chỉ là những gián đoạn kinh tế tạm thời mà có thể là một cuộc tái định hình toàn diện trật tự kinh tế-chính trị toàn cầu mà chúng ta đã biết từ sau Chiến tranh Lạnh.

Stavridis là nguyên hiệu trưởng Trường Luật và Ngoại giao Fletcher tại Đại học Tufts. Ông hiện là thành viên hội đồng quản trị của Aon, Fortinet và Ankura Consulting Group, đồng thời tư vấn cho Shield Capital - một công ty đầu tư chuyên về lĩnh vực an ninh mạng.