Cộng đồng đầu tư tiền mã hóa bước vào năm 2025 với những tham vọng chưa từng có trong lịch sử ngành. Sau chiến dịch vận động tài chính quy mô lớn trị giá 135 triệu USD, bao gồm tài trợ cho chiến dịch tranh cử của Tổng thống đắc cử Donald Trump và hàng loạt chiến dịch vận động Quốc hội thành công, họ đang nhắm tới hai mục tiêu chiến lược: thiết lập quyền tiếp cận không giới hạn vào hệ thống tài chính toàn cầu và chấm dứt các cuộc điều tra cùng vụ kiện từ Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC). Tham vọng cuối cùng và đầy táo bạo của họ là thúc đẩy việc thành lập một quỹ dự trữ Bitcoin chiến lược của Chính phủ Mỹ - một bước đi có thể làm thay đổi hoàn toàn cục diện thị trường tiền điện tử toàn cầu.

Tuy nhiên, thực tế có thể không diễn ra như kỳ vọng. Những biến số địa chính trị và quy định pháp lý đang hình thành có thể làm suy yếu đáng kể tham vọng của họ.

Đáng chú ý nhất là động thái từ Liên minh Châu Âu (EU). Khung pháp lý mới của EU, có hiệu lực từ ngày 30/12, đặt ra yêu cầu nghiêm ngặt đối với các stablecoin quy mô lớn - những loại token đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ giao dịch Bitcoin, Ether và các tài sản số rủi ro khác bằng cách chuyển đổi 1:1 với USD, Euro hoặc các đồng tiền pháp định khác. Theo quy định mới, các stablecoin này phải duy trì tối thiểu 60% giá trị dự trữ trong các tài khoản ngân hàng được kiểm soát và giám sát chặt chẽ. Giám đốc điều hành Tether Holdings, Paolo Ardoino, đã lên tiếng cảnh báo rằng điều này với hệ thống ngân hàng truyền thống sẽ "tạo ra rủi ro hệ thống với quy mô chưa từng có trong lịch sử tài chính". Tuy nhiên, việc không tuân thủ các quy định mới sẽ khiến USDT của Tether - stablecoin đang thống trị thị trường với khối lượng giao dịch khổng lồ - đối mặt với nguy cơ mất quyền tiếp cận thị trường châu Âu. Trong khi đó, các định chế ngân hàng truyền thống đã sẵn sàng nắm bắt cơ hội này bằng việc phát triển các sản phẩm cạnh tranh được thiết kế đặc biệt để đáp ứng khung pháp lý mới, báo hiệu khả năng cao về một cuộc đảo chiều quyền lực trong lĩnh vực tài chính số.

Trong khi đó, châu Á đang theo đuổi một chiến lược riêng biệt và đầy tham vọng nhằm khai thác tiềm năng đột phá của công nghệ blockchain. Đặc biệt, Trung Quốc - với vị thế là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới - đang tích cực tận dụng công nghệ này nhằm hai mục tiêu chiến lược: chống lại sự thống trị của USD trong thương mại quốc tế và đối trọng với tư tưởng phi tập trung hóa tài chính đến từ các tập đoàn công nghệ Thung lũng Silicon. Nhìn chung, năm 2025 được dự báo sẽ là một năm đầy biến động và thách thức cho các tổ chức hoạt động tại điểm giao thoa giữa tiền tệ, ngân hàng truyền thống và công nghệ tài chính mới nổi. Dưới đây là năm xu hướng chiến lược mang tính định hình thị trường cần được theo dõi chặt chẽ:

Sự phân chia tiền tệ toàn cầu

Thị trường tài chính - tiền tệ đang chứng kiến sự phân tách thành các khối Đông - Tây. Điểm bước ngoặt đánh dấu sự phân chia này là quyết định của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) rút khỏi dự án mBridge - một động thái được kích hoạt sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin công khai xác định công nghệ chuyển tiền này như một công cụ chiến lược nhằm vô hiệu hóa các lệnh trừng phạt quốc tế. Mặc dù dự án vẫn thu hút sự tham gia tích cực của nhiều nền kinh tế quan trọng như Thái Lan, Hồng Kông, các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất - và gần đây nhất là sự gia nhập của Ả Rập Saudi vào tháng 6 - Trung Quốc vẫn đang nắm giữ vai trò chủ đạo trong việc định hình và phát triển sáng kiến mBridge này.

Về bản chất, mBridge là một nền tảng công nghệ đột phá cho phép các định chế tài chính trao đổi tiền kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành (CBDC) để thực hiện thanh toán xuyên biên giới cho khách hàng doanh nghiệp. Hệ thống này được thiết kế với mục tiêu chiến lược là xây dựng một kênh thanh toán quốc tế độc lập, tránh được sự giám sát của Hoa Kỳ - một vấn đề từng được làm nổi bật qua vụ việc con gái nhà sáng lập Huawei Technologies bị quản thúc tại gia ở Canada. Kể từ sự kiện đó, cộng đồng quốc tế ngày càng lo ngại về xu hướng "vũ khí hóa" USD trong các xung đột địa chính trị. Việc phát triển một cơ chế thanh toán thay thế, hoạt động độc lập với cả đồng USD và hệ thống SWIFT, sẽ làm suy yếu đáng kể khả năng kiểm soát tài chính toàn cầu của Washington. Các chuyên gia ước tính rằng khoảng 36 - 40% nhu cầu đối với USD - chủ yếu xuất phát từ vai trò "trung gian thanh toán" trong các giao dịch giữa các cặp tiền tệ phi USD - có thể sẽ suy giảm mạnh trong bối cảnh này.

Kỷ nguyên mới của thanh toán xuyên biên giới

Trong khi đó, khối phương Đông đang đẩy mạnh quá trình tích hợp sâu rộng về hạ tầng tiền tệ và thanh toán. Dẫn đầu xu hướng này là sáng kiến liên kết các hệ thống thanh toán nội địa giữa Ấn Độ và các nước Đông Nam Á, với thiết kế mở cho phép các quốc gia khác dễ dàng tham gia vào mạng lưới. Một ví dụ sinh động về tiềm năng của hệ thống này là khả năng du khách Hồng Kông có thể thanh toán học phí golf tại Thái Lan chỉ bằng một thao tác quét mã QR đơn giản, với nguồn tiền được rút trực tiếp từ tài khoản ngân hàng tại quốc gia xuất xứ. Những thử nghiệm thực tế này đang góp phần định hình Nexus - một giao thức mở đột phá cho phép thực hiện các giao dịch thanh toán quốc tế qua điện thoại thông minh trong thời gian cực ngắn, chỉ 60 giây hoặc thậm chí ít hơn. Đây chính là bước tiến mang tính cách mạng trong lĩnh vực ngân hàng bán lẻ đã được dự báo từ ba năm trước, và hiện nay đã đạt được khối lượng giao dịch đủ lớn để chứng minh tính khả thi và tiềm năng thay đổi cuộc chơi trong lĩnh vực thanh toán quốc tế.

Cuộc cách mạng token hóa tài sản toàn cầu

Điểm nóng của làn sóng đổi mới công nghệ tài chính đang hướng về điều mà Citigroup được coi là "ứng dụng đột phá" của công nghệ blockchain: thị trường token hóa tài sản tài chính và tài sản thực thế giới. Với dự báo đạt quy mô khổng lồ 4 nghìn tỷ USD vào năm 2030, cuộc cách mạng token hóa này hứa hẹn định hình lại hoàn toàn cách thức tài sản được sở hữu, giao dịch và quản lý. Trong lĩnh vực tiên phong này, châu Á một lần nữa khẳng định vị thế dẫn đầu đổi mới. Hồng Kông đang triển khai các dự án thử nghiệm tham vọng về số hóa đa dạng loại tài sản, từ trái phiếu xanh cho đến cơ sở hạ tầng như trạm sạc xe điện. Đồng thời, Singapore - với tư cách là trung tâm tài chính hàng đầu khu vực - đang tập trung vào việc thay thế các quy trình thủ công truyền thống bằng "hợp đồng thông minh" - những đoạn mã tự thực thi được thiết kế đặc biệt để tự động hóa và tối ưu hóa hoạt động quản lý quỹ, ngân hàng tư nhân cùng nhiều phân khúc khác trong hệ sinh thái dịch vụ tài chính đang phát triển bùng nổ của quốc gia này.

Sự suy giảm không thể đảo ngược của CBDC

Giữa làn sóng đổi mới công nghệ tài chính đang diễn ra mạnh mẽ, một xu hướng đáng chú ý đang cho thấy dấu hiệu suy giảm rõ rệt: Tiền kỹ thuật số của NHTW (CBDC). Từ chỗ được xem là giải pháp đột phá cho tương lai của tiền tệ toàn cầu, CBDC đang dần mất đi sức hấp dẫn trong mắt các nhà hoạch định chính sách tiền tệ trên toàn thế giới. Theo kết quả khảo sát chuyên sâu mới nhất năm 2024 được thực hiện bởi Diễn đàn Tổ chức Tiền tệ và Tài chính Chính thức (OMFIF) chỉ còn 13% NHTW toàn cầu xem xét việc kết nối CBDC như một giải pháp khả thi và hiệu quả cho bài toán thanh toán xuyên biên giới. Con số này thể hiện một sự sụt giảm đáng báo động từ mức 31% được ghi nhận trong năm 2023, theo phân tích chi tiết từ báo cáo Tương lai Thanh toán mới nhất của OMFIF. Sự sụt giảm này có thể được lý giải bởi nhiều yếu tố phức tạp. Thứ nhất là những thách thức kỹ thuật và vận hành trong việc triển khai CBDC ở quy mô lớn. Các vấn đề về khả năng mở rộng, bảo mật và tương thích giữa các hệ thống khác nhau đã tạo ra những rào cản đáng kể. Thứ hai là mối lo ngại ngày càng tăng về tác động tiềm tàng của CBDC đối với ổn định tài chính, đặc biệt là nguy cơ rút tiền hàng loạt từ hệ thống ngân hàng thương mại trong thời kỳ khủng hoảng. Cuối cùng, sự xuất hiện của các giải pháp thay thế như token hóa tiền gửi ngân hàng và các hệ thống thanh toán nhanh liên ngân hàng đã cung cấp những phương án hiệu quả hơn cho nhiều nhu cầu mà CBDC ban đầu được thiết kế để đáp ứng. Xu hướng này có thể báo hiệu một sự thay đổi căn bản trong cách các ngân hàng trung ương tiếp cận việc hiện đại hóa hệ thống tiền tệ, với việc ưu tiên tập trung vào các giải pháp thực dụng và ít rủi ro hơn thay vì theo đuổi những dự án đầy tham vọng nhưng tiềm ẩn nhiều thách thức như CBDC.

Kỷ nguyên mới của token hóa tiền gửi ngân hàng

Trong bối cảnh đó, Trung Quốc nhiều khả năng sẽ tiếp tục thúc đẩy đồng e-CNY như một công cụ chiến lược nhằm làm suy yếu vị thế thống trị của USD trong các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt là thương mại dầu mỏ quốc tế. Tuy nhiên, phản ứng từ các ngân hàng trung ương phương Tây có vẻ sẽ thận trọng hơn, với xu hướng giới hạn việc sử dụng CBDC trong phạm vi giao dịch bán buôn - tập trung vào việc tạo điều kiện cho các định chế tài chính trao đổi và thanh toán các nghĩa vụ liên ngân hàng. Đối với nhu cầu chuyển tiền xuyên biên giới chi phí thấp của người dùng cuối, giải pháp được kỳ vọng sẽ đến từ hai hướng: hoặc thông qua việc kết nối các hệ thống thanh toán nội địa với giao thức Nexus, hoặc - trong trường hợp thị trường thể hiện nhu cầu đủ lớn về một hình thức tiền tệ tuân theo các quy tắc được lập trình sẵn - thông qua mô hình token hóa tiền gửi ngân hàng trên nền tảng blockchain.

Về bản chất pháp lý, token tiền gửi sẽ được coi là nghĩa vụ tài chính của các định chế tài chính phát hành, khác với tiền mặt rút từ ATM vốn là trách nhiệm pháp lý trực tiếp của chính phủ. Tuy nhiên, dự kiến đa số người dùng sẽ xem xét và sử dụng chúng như những công cụ thanh toán tương đương. Một điểm khác biệt quan trọng so với stablecoin là token tiền gửi không bắt buộc phải duy trì tỷ lệ dự trữ 1:1. Thay vào đó, cơ chế bảo hiểm tiền gửi hiện hữu được đánh giá là đủ mạnh để duy trì niềm tin của người dùng vào giá trị của các token này trong ví điện tử của họ. Nhìn chung, cán cân quyền lực trong hệ thống tài chính dự kiến sẽ duy trì trạng thái cân bằng hiện tại: Trong khi các công ty tiền điện tử được trao nhiều tự do hơn trong việc phát triển và cung cấp các tài sản đầu cơ, thì thứ được xã hội công nhận và sử dụng như tiền tệ vẫn nhiều khả năng nằm dưới sự kiểm soát chặt chẽ của các định chế ngân hàng truyền thống, ít nhất là cho đến năm 2025.