Cuộc đấu trí Mỹ - Trung: Thành tựu và thách thức sau nhiệm kỳ Biden

Cuộc đấu trí Mỹ - Trung: Thành tựu và thách thức sau nhiệm kỳ Biden

Ngọc Lan

Ngọc Lan

Junior Editor

08:55 03/09/2024

Tuần trước, Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan đã có chuyến công du tới Bắc Kinh. Nhà Trắng mô tả các cuộc đàm phán với quan chức Trung Quốc là "thẳng thắn, thiết thực và mang tính xây dựng" - nói cách khác, đầy tranh cãi. Đây là lần đầu tiên Sullivan đến Trung Quốc với cương vị hiện tại. Tuy nhiên, chuyến đi này có thể đánh dấu một trong những nỗ lực ngoại giao cuối cùng giữa chính quyền của Tổng thống Joe Biden và chính phủ của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Chuyến thăm này cũng tạo cơ hội để đánh giá thành tích của Biden trong quan hệ với Trung Quốc - một hồ sơ bao gồm những thành tựu lịch sử, những điểm yếu rõ ràng và những câu hỏi còn bỏ ngỏ.

Đội ngũ của Biden thường gọi chiến lược đối với Trung Quốc là "đầu tư, liên kết, cạnh tranh": đầu tư vào các thế mạnh cốt lõi của Mỹ, liên kết với các quốc gia đồng minh, và từ đó cạnh tranh hiệu quả trong những lĩnh vực mà lợi ích Mỹ - Trung xung đột. Thêm vào đó một động từ thứ tư là "đối thoại" - và chúng ta có một khung để đánh giá cách tiếp cận của chính quyền này.

Các khoản đầu tư nội địa của Mỹ nổi bật nhất là trong lĩnh vực công nghệ tiên tiến và mới nổi. Chính quyền Biden đã thúc đẩy Quốc hội thông qua các đạo luật nhằm tạo ra những khoản đầu tư mang tính thế hệ vào công nghệ bán dẫn và năng lượng sạch - hai lĩnh vực then chốt trong cuộc đua giành quyền lực kinh tế và địa chính trị.

Mặt khác của "đầu tư" là "hạn chế": Biden đã giới hạn quyền tiếp cận của Trung Quốc đối với các loại bán dẫn cao cấp, hạn chế đầu tư của Mỹ vào cộng đồng công nghệ Trung Quốc, và áp thuế cao hơn lên hàng xuất khẩu Trung Quốc trong các lĩnh vực chủ chốt. Người ta có thể chỉ trích hợp lý về một số khía cạnh cụ thể của chương trình này. Tuy nhiên, chính quyền đã đạt được tiến bộ ở cả hai mặt của chiến lược nhằm duy trì ưu thế công nghệ.

Thành tích về mặt "liên kết" quả thực xuất sắc. Biden đã củng cố gần như mọi liên minh của Mỹ trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Ông đã xây dựng và tăng cường một loạt các liên minh đan xen: Hiệp ước AUKUS với Anh và Úc, Bộ Tứ (gồm Mỹ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản), liên minh bán dẫn với các đồng minh ở châu Âu và châu Á, cũng như các thỏa thuận ba bên đan xen với Nhật Bản, Hàn Quốc và Philippines. Nhóm G7 đang nổi lên như một diễn đàn để các nền dân chủ tiên tiến phối hợp đối phó với ảnh hưởng của Trung Quốc, đặc biệt là trong các vấn đề kinh tế.

Di sản nổi bật nhất của Biden là một mạng lưới rộng lớn và mạnh mẽ hơn gồm các quốc gia cùng đẩy lùi Bắc Kinh. Điều này có nghĩa là chính quyền của ông cũng đã góp phần đặt Mỹ vào vị thế thuận lợi cho phần "cạnh tranh" của chiến lược, mục tiêu nhằm tăng cường sử dụng sức mạnh và phối hợp với các quốc gia thân thiện trong những năm sắp tới.

Trong khi đó, chính quyền Biden vẫn duy trì các kênh liên lạc với Bắc Kinh. Những cuộc đối thoại này đôi khi trở nên căng thẳng. Hãy nhớ lại màn "đấu khẩu" nảy lửa giữa Sullivan, Ngoại trưởng Antony Blinken và các đối tác Trung Quốc tại Alaska năm 2021. Trong một số trường hợp khác, các cuộc gặp cấp cao có nguy cơ tạo ra ấn tượng rằng mối quan hệ vốn mang tính cạnh tranh và ngày càng đối đầu này ổn định hơn thực tế. Tuy nhiên, đối thoại vẫn có ích trong việc tránh tình trạng gián đoạn liên lạc nguy hiểm và giữ chân các đồng minh đang lo ngại.

Những vấn đề nổi cộm dưới thời Biden là những điều chưa xảy ra. Việc Trung Quốc không ngừng tăng cường quân sự đe dọa khiến Mỹ và đồng minh rơi vào thế yếu trong các cuộc khủng hoảng tương lai liên quan đến Đài Loan, Biển Đông, hoặc các điểm nóng khác. Tuy nhiên, chính quyền Biden đã hầu như bỏ lỡ cơ hội khởi động một chương trình tái vũ trang quy mô lớn, mặc dù đã có những cú hích từ cuộc xâm lược Ukraine gây sốc của Nga và hành động ép buộc quyết liệt của Tập Cận Bình đối với Đài Loan vào năm 2022.

Sự thiếu vắng một chiến lược thương mại bài bản của Hoa Kỳ đối với châu Á đang gây ra những hệ lụy đáng kể. Sáng kiến thay thế của chính quyền Biden, Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, chỉ là một phiên bản kém hiệu quả so với Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) - một liên minh kinh tế mà cựu Tổng thống Donald Trump đã từ bỏ, và Tổng thống Biden chưa thể hiện đủ quyết tâm chính trị để tái gia nhập. Chính quyền hiện tại thường xuyên đề cập đến Trung Quốc như một thách thức mang tính lịch sử, đòi hỏi toàn bộ nỗ lực chiến lược của Hoa Kỳ - nhưng trên thực tế, họ chưa có những hành động tương xứng với tuyên bố.

Bên cạnh đó, vẫn còn những vấn đề chưa được giải quyết. Tổng thống Biden nhậm chức với kỳ vọng sẽ giảm bớt căng thẳng với Iran và Nga để tập trung đối phó với Trung Quốc. Tuy nhiên, ông vẫn chưa đưa ra hướng dẫn cụ thể về cách thức Hoa Kỳ nên chuẩn bị cho cuộc cạnh tranh, thậm chí là xung đột tiềm tàng với Bắc Kinh, trong bối cảnh các đối thủ độc tài khác đang gây bất ổn tại nhiều khu vực trọng yếu trên thế giới.

Chính quyền Biden cũng chưa đưa ra chiến lược rõ ràng cho một thế giới nơi Trung Quốc đang hợp tác chặt chẽ hơn với các chế độ độc tài khác. Mặc dù Biden đã thành công trong việc ngăn chặn Trung Quốc trực tiếp cung cấp vũ khí cho quân đội Nga trong cuộc chiến tại Ukraine, nhưng Bắc Kinh đã khéo léo lách qua lằn ranh đỏ này bằng cách cung cấp cho Nga mọi thứ cần thiết để tự sản xuất vũ khí.

Cuối cùng, vấn đề nổi cộm về năng lực sản xuất dư thừa của Trung Quốc - mối đe dọa rằng Bắc Kinh sẽ thoát khỏi tình trạng trì trệ kinh tế bằng cách tràn ngập thị trường toàn cầu với hàng hóa được trợ giá mạnh - sẽ đòi hỏi một phản ứng đồng thuận từ thế giới tự do. Tuy nhiên, như các quan chức Mỹ thừa nhận trong các cuộc trao đổi kín, nhiệm vụ này có lẽ sẽ phải chờ đến chính quyền kế tiếp.

Không một tổng thống nào có thể giải quyết triệt để "bài toán Trung Quốc" - thách thức đấu trí với một cường quốc đầy tham vọng và quyết tâm thay đổi trật tự thế giới - trong khoảng thời gian tương đối ngắn ngủi của một nhiệm kỳ. Đây sẽ là thách thức đeo bám nhiều nhà lãnh đạo Mỹ trong nhiều thập kỷ tới. Nhìn chung, chiến lược của Biden đã định hướng đúng đắn cho Hoa Kỳ. Tuy nhiên, trong lĩnh vực thương mại và quân sự, nó cũng cho thấy con đường phía trước của Mỹ còn rất dài.

Bloomberg

Broker listing

Cùng chuyên mục

Tuần kinh tế sắp tới: Phát biểu của Powell sẽ dẫn dắt một tuần ít dữ liệu

Tuần kinh tế sắp tới: Phát biểu của Powell sẽ dẫn dắt một tuần ít dữ liệu

Tuần tới có thể là khoảng thời gian lý tưởng để nghỉ hè, khi lịch công bố dữ liệu kinh tế khá thưa thớt. Điểm nhấn lớn nhất sẽ là bài phát biểu của Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell tại Washington vào thứ Ba, nơi ông có thể cập nhật quan điểm về thị trường lao động, lạm phát và định hướng lãi suất. Powell dự kiến sẽ không đề cập đến các lời kêu gọi từ chức. Ngoài ra, Phó Chủ tịch Fed Michelle W. Bowman cũng có thể thu hút sự chú ý khi phát biểu tại cùng hội nghị vào thứ Tư.
Mỹ và Trung Quốc buộc phải bắt tay - Mỹ cần đất hiếm, Trung Quốc cần chip AI

Mỹ và Trung Quốc buộc phải bắt tay - Mỹ cần đất hiếm, Trung Quốc cần chip AI

Đây không phải là sự hòa giải, mà giống như một thỏa hiệp mong manh được đúc kết giữa những chiến tuyến thương mại, là một cái bắt tay đầy toan tính, với một tay nắm chặt công cụ kiểm soát đất hiếm, tay kia không rời danh sách thuế quan. Xuất khẩu nam châm đất hiếm của Trung Quốc sang Mỹ đã bùng nổ trong tháng 6, tăng tới 660% so với đáy lịch sử của tháng Năm. Đây không đơn thuần là sự hồi phục, mà là cú bật mạnh mẽ ra khỏi hố sâu căng thẳng ngoại giao.
Người kế nhiệm Gallatin: Scott Bessent và tham vọng tái định hình tài chính nước Mỹ

Người kế nhiệm Gallatin: Scott Bessent và tham vọng tái định hình tài chính nước Mỹ

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đang theo đuổi một kế hoạch tài chính đầy tham vọng nhằm bù đắp khoản chi 3,400 tỷ USD từ đạo luật OBBBA, bằng cách kết hợp thuế quan, tăng trưởng kinh tế, điều tiết lãi suất và stablecoin. Trong khi Nhà Trắng dự báo thâm hụt sẽ giảm mạnh, Văn phòng Ngân sách Quốc hội lại cảnh báo rủi ro nợ công phình to. Liệu Bessent sẽ trở thành Gallatin mới của thế kỷ 21 hay là một phiên bản hiện đại của John Law – người từng đưa cả nền kinh tế Pháp đến sụp đổ?
Bức tranh tổng thể của giai đoạn mùa hè ảm đạm

Bức tranh tổng thể của giai đoạn mùa hè ảm đạm

Chỉ số S&P 500 điều chỉnh nhẹ vào phiên thứ Sáu mà không có bất kỳ thông tin mới nào đáng chú ý. Nhưng điều đó có thực sự thay đổi bức tranh toàn cảnh của các ngành không? Rõ ràng, cổ phiếu công nghệ và tài chính không ghi nhận biến động đáng kể trong ngày, vậy có điều gì nổi bật ở những lĩnh vực còn lại không? Liệu có hợp lý để kỳ vọng các nhóm cổ phiếu như bất động sản hoặc chỉ số Russell 2000 sẽ có diễn biến tích cực hơn trong bối cảnh Thống đốc Waller đưa ra lập luận ủng hộ việc cắt giảm lãi suất?
Thuế quan, công nghệ và động lực: Một tuần giao dịch trên dây căng thẳng với hai trọng tâm chính

Thuế quan, công nghệ và động lực: Một tuần giao dịch trên dây căng thẳng với hai trọng tâm chính

Phiên giao dịch đầu tuần tại châu Á mở ra trong không khí thận trọng nhưng phần nào nhẹ nhõm, thị trường dần ổn định sau những biến động chính trị cuối tuần tại Tokyo, khi sự kiện này không lan rộng thành một cú sốc cho thị trường trái phiếu toàn cầu. Hợp đồng tương lai JGB giữ vững, qua đó giúp các hợp đồng tương lai chứng khoán Mỹ và cặp USDJPY bật lên nhẹ, giảm bớt các vị thế phòng vệ trước sự kiện rủi ro.
Nhật Bản sau bầu cử: Liên minh cầm quyền suy yếu, thị trường đối diện thách thức chính sách và tài khóa

Nhật Bản sau bầu cử: Liên minh cầm quyền suy yếu, thị trường đối diện thách thức chính sách và tài khóa

Cuộc bầu cử Thượng viện Nhật Bản khiến liên minh cầm quyền mất thế đa số, làm dấy lên lo ngại về sự chậm trễ trong hoạch định chính sách và áp lực tài chính gia tăng, trong bối cảnh đàm phán thuế quan với Mỹ đang diễn ra. Nhà đầu tư theo dõi sát động thái từ BoJ, tương lai chính trị của Thủ tướng Ishiba và khả năng thay đổi chính sách tài khóa trong những tháng tới.
Châu Á giữ nhịp ổn định, Phố Wall dõi theo “trận mở màn” lợi nhuận Big Tech và tín hiệu chính sách toàn cầu

Châu Á giữ nhịp ổn định, Phố Wall dõi theo “trận mở màn” lợi nhuận Big Tech và tín hiệu chính sách toàn cầu

Thị trường châu Á khởi đầu tuần trong vùng an toàn sau bầu cử Nhật không ngoài dự báo, đồng yen bật nhẹ giữa bất ổn chính trị. Phố Wall chuẩn bị bước vào tâm điểm mùa báo cáo lợi nhuận với các ông lớn công nghệ như Alphabet, Tesla. Nhà đầu tư toàn cầu tiếp tục theo dõi sát đàm phán thuế quan, triển vọng lãi suất từ Fed, ECB và các yếu tố chi phối hàng hóa, dầu mỏ.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ