Điều đáng lẽ phải là một cuộc thương lượng song phương minh bạch giờ biến thành màn “xiếc” ngoại giao, khi Nhật Bản phải xoay xở giữa “quái vật ba đầu” trong chính sách thương mại Mỹ. Mỗi “cái đầu” mang một nghị trình riêng: Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent nói tiếng nói thị trường và chủ nghĩa thực dụng; Đại diện Thương mại Jamieson Greer ưu tiên khung pháp lý đối ứng và an ninh kinh tế; còn Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick vung “búa tạ” thuế quan kiểu Trump, gạt phán quyết toà án qua một bên như tiếng ồn thủ tục.

Không khó hiểu khi đàm phán bị kéo dài: đội ngũ của ông Trump không chung kịch bản, mà diễn ba vở khác nhau trên cùng sân khấu. Một nguồn thạo tin kể lại khoảnh khắc trật nhịp điển hình: Lutnick, Greer và Bessent dừng hẳn cuộc trao đổi với phái đoàn Tokyo để… tranh cãi ngay trước mặt họ. Đó không phải ngoại giao mà là trình diễn, còn Nhật Bản bất đắc dĩ ngồi ghế khán giả, cố moi từ màn ứng biến chính trị một thông điệp chính sách rõ ràng.

Nhưng Tokyo không khoanh tay. Nước này rút yêu cầu xoá ngay thuế ô-tô 25%, đề xuất lộ trình hạ dần gắn với sản lượng lắp ráp và xuất khẩu của Mỹ—một đòn chiến thuật giúp Lutnick có “thành tích” để phô trương, trong khi Bessent và Greer vẫn coi đó là thắng lợi của hợp tác dựa trên luật lệ.

Nước cờ kế tiếp? Liên minh chiến lược về đất hiếm—mời Washington phối hợp kiềm chế sự thắt chặt xuất khẩu khoáng sản quan trọng của Trung Quốc. Đây không chỉ là đề xuất thương mại, mà còn là chiêu thức địa-chính-trị nhắm vào cuộc chơi dài hơi của Mỹ.

Song câu hỏi mấu chốt không phải Nhật Bản “đánh” ra sao, mà Bắc Kinh “đọc” thế nào. Nếu Tokyo còn bị ba tiếng nói Washington làm cho rối đầu, Trung Quốc sẽ xoay xở ra sao trong mê cung này? Hệ thống đàm phán của Bắc Kinh phân cấp nhưng kỷ luật, được thiết kế cho chỉ đạo một kênh, chứ không cho “đấu súng” ba chiều.

Cho đến khi ai đó khống chế được “bộ ba” hoặc ít nhất chỉ định một tiếng nói dẫn dắt, mọi vòng thương lượng sẽ chỉ là cuộc đo quyền lực trong phòng trước khi bàn tới thỏa thuận. Đây không phải ngoại giao thương mại; đó là đấu đá nội bộ trước khán giả toàn cầu. Và càng kéo dài, các thỏa thuận trọng yếu càng dễ thành con tin của chính sự hỗn loạn ấy.

Trump – Musk đang hạ nhiệt?

Sau một phiên giao dịch tựa chuyến tàu lượn siêu tốc—và một tuần “ngập men” Hunter S. Thompson—Elon Musk đã xuất hiện trên X tối thứ Năm với một tông giọng khác hẳn. Trước đó 12 giờ, bầu không khí chính trị căng như dây đàn và các thuật toán thị trường chao đảo: Trump doạ cắt toàn bộ ngân sách liên bang rót vào đế chế của Musk vì bất đồng quanh BBB; đáp lại, Musk doạ ngưng hoạt động Dragon—tàu vũ trụ duy nhất của Mỹ có thể chở phi hành gia lên ISS—đề xuất lập “đảng trung dung cho 80 % kẹt ở giữa”, ném một “lựu đạn” ám chỉ vào Trump và công khai ủng hộ luận tội… tất cả trước bữa trưa.

Nhưng khi cơn adrenaline hạ xuống, Musk dường như đã đạp phanh. Cuối ngày, ông đăng rằng sẽ không đình chỉ Dragon—ám chỉ một khoảnh khắc tỉnh táo hay một lệnh ngưng bắn chiến thuật. Đây là hồi kết của vở kịch hay chỉ tạm nghỉ giải lao vẫn bỏ ngỏ, và thị trường thì đứng ngồi không yên. Khi cú vuốt ngón tay của một con người có thể “bốc hơi” 150 tỉ USD vốn hoá chỉ trong một phiên, mọi động thái của ông trở thành tín hiệu—dù nghe cứ như kịch bản Orwell viết lúc… quá liều chất kích thích.